Aranya kaanda- Iravayyava roju

Raavanudi cheta yettukupobadutunna Sitamma ilaa annadi,

Twayaa yeva nunam dushtaatman bheerunaa hartum icchataa

Mama apavaahito bhartaa mruga rupena maayayaa

"Nuvvu maayaa mrugaanni srustinchi, naa bharta naa nunchi chaalaa dooramgaa vellalanna dushtasankalpamtho, aa mrugaanni aasramamloki pampinchi, okkattegaa unna nannu apaharinchaavu. Idi oka goppa kaaryamani yevaru anaru. Alaage idi yaadrucchakamugaa jariginadi kaadu. Ilaa jaragaalani nuvvu mundugaane pranaalika rachinchaavu. Ilaa cheyyatam nee paraakramaaniki kaani, nee tapassuki kaani, okanaadu nuvvu jeevinchina jeevitaaniki kaani ye vidhamgaa nilabadutundi. Oka parasthrini yettukocchi nenu goppavaadini ani cheppukuntunnaavu. Ilaa cheppukovataaniki neeku siggu veyyatam ledaa. Nuvvu nijamgaa antha goppavaadivi ite, Raamudu lenappudu nannu yenduku teesukocchaavu. Raamudu undagaa yenduku raalekapoyaavu. Nuvvu chesina pani peddalaina vaaru, veerulaina vaaru angeekarinchetuvanti pani kaadu. Nannu muttukovatam, nannu anubhavinchatam nuvvu okka naaatiki cheyyagalige pani kaadu. Kaani nannu muttukuni tevatam valana, nee sareeram padipoyaaka narakaaniki teesukuvelli, cheemu netturu unna asipatravanam lo padestaaru. Alaage ghoramaina Vaitarini nadilo padestaaru. Ippudu nannu pattukunnaanani santishapadtunnaavu. Repu nuvvu chaccchaaka narakamlo ontinindaa sulaalu unde Saalmali vrukshaanni kudaa gattigaa pattukuntaavu. Ninnu paasamulatho kattesi kaalamu laakkunipotundiraa. Nuvvu yeppudaite mahaatmudu ayina Raamuditho vairam pettukunnaavo, aa naade nee jeevitamlo sukham anedi poyindi. Nuvvu maraninchatam tadhyam." annadi.

Sitamma cheppina maatalani Raavanudu vini gaaliki vadilesaadu. Taruvaata vaaru samudraanni daati, Mayudu maayatho nirminchina Gandharva nagaramlaa unde Lankaa pattanaaniki cheri, tana antahpuram daggara digaadu.
 
Abhraveet cha dasagreevaha pisaachee ghora darsanaaha


Yadhaa na yenaam pumaan sthri vaa sitaam pasyati asammataha

Taruvaata bhayankaramaina mukhaalu unnatuvanti pisaacha sthrilani pilichi, "Ee Sita antahpuramlo untundi. Naa anumati lekundaa ye sthri kaani, purushudu kaani, Sitani chudataaniki veelu ledu. Nenu mimmalni yevaranna ratnaalu kaani, aabharanaalu kaani, vastramulu kaani adigite, yevari anumati avasaram lekundaa ventane teesukuvacchi yelaa istaaro, alaage ee Sita manulu kaani, maanikyamulu kaani, aabharanamulu kaani, vastramulu kaani adigitem yevari anumati avasaram lekundaa ventane teesukocchi ivvandi. Ee Sita tho yevaru maatlaadakudadu. Okavela yevarannaa maatlaadutunnappudu telisi kaani, teliyaka kaani Sitayokka manassu nocchukundaa, ika vaari jeevitamu akkaditho samaaptamu" ani vaallatho cheppi, taanu chesinapaniki chaalaa aanandapaddavaadai, antahpuram nunchi bayatiki velli, naramaamsaanni tinataaniki alavaatu padina kontamandi raakshasulani pilichi, "Nenu cheppe maatalu jaagrattagaa vinandi. Okappudu janasthaanam lo Khara Dushanula naayakatvam lo 14,000 mandi raakshasulu undevaaru. Ippudu aa raakshasulandaru Raamudi chetilo nihatulainaaru. Aa janasthaanam khaali ayipoyindi. Appatinunchi naa kadupu udikipotundi. Aa Raamudini champevaraku naaku nidra pattadu. Andukani meeru uttarakshanam lo bayaluderi, akkadiki vellandi. Parama dhairyamgaa undandi. Akkada yemi jariginaa ventane naaku cheppandi" annaadu.

Raavanudi aagnya prakaaram aa raakshasulu Janasthaanaaniki bayaluderaaru. Appudu Raavanudu akkadinundi bayaluderi antahpuraaniki vacchi, Sitani tecchaanani manasulo chaalaa aanandapaddaadu.

Asru purna mukheem deenaam soka bhaara avapeeditaam


Vaayu vegaih iva aakraantaam majjamteem naavam arnave

Aa antahpuramlo kallanindaa yedustu, chempala meeda aa kanneelluu kaarutum atyanta deenam gaa, sokam cheta peedinchabadi, penu tufaanu lo chikkukuni munigipotunna noukaloni vaaru yetuvanti digbhraantiki lonavutaaro, atuvanti digbhraanti sthiti lo Sitamma undi. Vetakukkala madhya chikkukunna ledi pilla yelaa bhayapadutu untundo, alaa Sitamma tala dinchukuni yedustu undi.

Alaa yedustunna Sitammani Raavanaasurudu balavantamgaa rekkapetti paiki teesukuvelli taanu kattukunna antahpuraanni, vajraalatho nirminchina gavaakshalani, digudu baavulani, sarovaraalani, tana pushpaka vimaanaanni, bangaaru taapadam cheyyabadda sthambhaalani, aasanaalani, sayanaalani Sitammaki chupinchaadu. Alaa tana aiswaryaanni Sitammaki pradarsinchaaka antaadu "Ee lokamlo unna baalurani, vruddhulani lekkha nunchi minahaayiste, 32 kotla mandi raakshasulu naa adheenam lo unnaaru. Indulo nenu lechesariki naa venta parugu teesevaaru 1000 mandi untaaru. Naaku konni vandala mandi bhaaryalu unnaaru. Veerandaru nannu kori vacchinavaare. O Priyuraalaa! Neeku nenu istunna goppa varam yento telusaa. Naakunna bhaaryalandariki nuvvu adhinayakuraalivai naaku bhaaryagaa undu. Naa yandu manasu unchu. Samudraaniki 100 yojanamula dooramlo nirmimpabadda nagaram ee kaanchana Lanka. Deenni devatalu kaani, daanavulu kaani, gandharvulu kaani, yakshulu kaani, naagulu kaani, pakshulu kaani kannetti chudaleru. Ituvanti Lankaa pattanaaniki nuvvu cherukunnaaka ninnu chusevaadu yevadu, teesukellevaadu yevaru.

Raajyabhrashtena deenena taapasena padaatinaa


Kim karishyasi Raamena maanushena alpa tejasaa

Inkaa Raamudu, Raamudu antaaventi. Aa Raamudu alpaayurdhayam kaliginavaadu, rajyabhrashtudu, aranyamulu patti tirugutunnavaadu. Raamudu kevalam manishi. Atuvanti Raamuditho neekem pani. Neeku taginavaadini nenu. Andukani nannu bhartagaa sweekarinchi, aanandamgaa, santoshamgaa tirugu. Haayigaa naatho kalisi simhaasanam meeda kurcho. Malli pattaabhishekham chesukundaamu. Aa pattaabhishekham cheseppudu, meeda padinatuvanti jalamulatho tadisi, naatho kalisi sakala aanandamulu annubhavinchu. Nuvvu nee jeevitamlo yedo goppa paapam chesiuntaavu. Aa paapam valana innaallu vanavaasam chesaavu. Raamudiki bhaaryagaa undipoyaavu. Nuvvu chesina punyam valla naa daggariki vacchaavu. Nuvvu ee andamaina maalalu vesukuni chakkagaa alankarinchuko. Manamiddaram pushpaka vimaanam lo vihaaram cheddaamu" annaadu.

Ye mukhanni chusi aa Raavanudu ilaa haddulu meeri maatlaadaado, aa mukhaanni tana uttareeyam tho kappukuni, Sitamma talli kallu ottukuntu yedchindi.

Yetou paadou mayaa snigdhaou sirobhihi paripeeditou

prasaadam kuru me kshepram vasyo daaso aham asmite

Yedustunna Sitammani chusina Raavanudu "Nee paadaalu pattukuntaanu Sitaa. Naa korika teerchi nannu anugrahinchu annaadu. (Raavanudu telisi pattukunnaa, teliyaka pattukunnaa, sirassu vanchi Sitamma paadaalu pattukunnaadu kanuka, Sitammani inni maatalu annaa kontakaalamainaa batikaadu.)
 
Appudu Sitamma tanaki, Raavanudiki madhyalo oka gaddiparakani petti, "Raamudu dharmaatmudu. Deerghamaina baahuvulu kalavaadu. Visaalamaina kannulunnavaadu. Aayana naa bharta, naa daivam. Ikshwaku kulam lo putti, simham vanti mupu undi, Lakshmanudini tammudigaa kaligina Raamudi chetilo praanamulu pogottukovataaniki siddhamgaa undu Raavanaa. Nuvve kanuka Raamudi sannidhilo nannu ilaa avamaaninchi unte, ee paatiki Kharudi pakkana padukuni undevadiviraa. Nee aayuvu ayipotundi. Nee aiswaryam potundi. Nee oopika ayipotundi, nee indriyaalu kudaa patanamavutaayi. Nee Lankaapattanam vidhavagaa nilabadutundi. Ivanni nuvvu chesina pani valla bhavishyattulo jaragabotunnaayi. Neeti meeda patte naachuni tine neetikaakini, nirantaram raajahamsatho kalisi kridinhataaniki alavatupadina hamsa chustundaa. Raamudini chusina kannulatho ninnu nenu chudanuraa paapi,avatalaki pho" annadi.

Aa maatalaki aagrahinchina Raavanudu "Neeku 12 nelala samayam istunnaanu. Ee logaa ne anthata nuvvu buddhi maarchukuni naa paanpu meedaki cherite batikipotaavu. Alaa kaakapote 12 nelala taruvaata ninnu naaku alpaahaaramga pedataaru." ani cheppi, bhayankaramaina swaroopam kaligina raakshasa sthrilani pilichi, "Eemeni Ashoka vanaaniki teesukuvellandi. Aame chuttu meeru bhayankaramaina swaroopaalatho nilabadi, batiki batakataaniki kaavalasina aahaaraanni, neellani istu, sulaala laanti maatalatho Sitani bhayapetti naa daariki teesukurandi. Ika teesukuvellandi" annaadu.

Vikruta netramulu kaligina aa Raakshasa sthrilu chuttu nilabadi bhayapedutunte, Asokavanam lo sokam tho yedustunna Sitamma undi.
 
Itu pakka Raamachandra murti maamsam pattukuni vastunte, vichitramgaa venakanunchi oka nakka kutha vinapadindi. Alaage Raamudini deenamgaa chustu akkadunna mrugaalanni yedama vaipu nundi kudiki pradakshinamgaa tirigaayi. Ee sakunaalani chusina Raamudu, Sitammaki yedo jarigindi ani bhaavinchi, gabagabaa vatunte, aayanaki yedurugaa Lakshmanudu vacchaadu. Lakshmanudini chudagaane Raamudi pai praanaalu paine yegiripoyaayi.

Appudaayana Lakshmanuditho "Sitani vadili yenduku vacchaavu. Sita pramaadam lo undani nenu anukuntunnaanu. Sita kshemamgaane untundaa. Batiki untundaa. Naaku nammakam ledu. Yendukante nenu Khara Dushanulani samharnchaaka raakshasulu naa meeda paga battaaru. Maareechudu maranistu, "Ha! Sitaa, Ha! Lakshmana! annaadu. Sita ninnu nigrahinchi pampi untundi. Andukane nuvvu vacchaavu. Nuvvu vacchesaaka Sitani aa raakshasulu apaharinchatamainaa jarigi untundi, ledaa aame kutttukani kosi,aameni tineyyatam ayinaa jarigiuntundi. Yedo pramaadakaramaina pani jarigiuntundi. Lakshmanaa! Nuvvu ilaa vastavu ani nenu uhinchaledu. Nuvvu raakundaa undavalasindi. Ee mukham pettukuni nenu Ayodhyaki yelaa vellanu. Andaru vacchi Sita yedi ani adigite, nenu yemani cheppukonu. Aranyavaasaaniki tanani anugaminchi vacchina Sitammani rakshinchukoleni paraakramaheenudu Raamudu ani andaru cheppukuntunte, aa maatalu vini nenu yelaa batakanu. Nenu asalu venakki raanu. Sita aasramam lo kanapadakapote, naa praanaalu vidichipettestaanu.
 
Ye Sita odaarputho 13 samvatsaraalu aranyavaasaanni kshanamlaa gadipaano, aa Sita naa kantapadanappudu naaku raajyam akkharaledu. Antahpura bhogaalu akkharaledu. Nuvvu Ayodhyaki velli, nenu cheppaanani cheppi, Bharatudini pattaabhishekham chesukuni raajyam yelamannaanu ani cheppu. Naa talli Kousalyani sevinchu. Nenu Ayodhyaki tirigoste, Janakudu nannu chusi, Raamaa! neeku kanyaadaanam chesaanu kadaa, yedayyaa Sitamma" ani adugutaadu. Appudu nenu Janakudi mukhaanni ye mukham tho chudanu. Sitani vadili raavaddu ani nenu ninnu aagnyaapinchaanu. Kaani naa aagnyani paatinchakundaa Sitani vadili nuvvu okkadivi yenduku vacchaavu" annaadu.

Appudu Lakshmanudu "Annayya! Naa antha nenugaa raaledu. Sitammani vidichipetti raaledu. Nee maatalu paatiddaam ani prati kshanam Sitamma daggare undi jaagrattagaa kaapu kaasaanu.



Aranyena yeva parikrushtam-paraakrushtam-Haa Site Lakshmana iti cha

Paritraahi iti yat vaakyam Maithilyaaha tat srutim gatam

Kaani yeppudaite aranyamlo nunchi nee gontutho Haa Sita! Haa Lakshmanaa! anna maatalu Sitamma vinnado, nee yandu unnatuvanti apaaramaina prema cheta bhayavihvala ayipoyindi. Appudu Sitamma yedustu, Lakshmanaa, vellu ani nannu okatiki padimaarlu tondara chesindi. Kaani maa annayya alaa neechamgaa rakshinchandi ani okkanaatiki kudaa aravadu, idi raakshasa maaya ani Sitammaki cheppaanu. Kaani "Nuvvu Bharatuditho kalisi kutra chesi, nannu pondataaniki Raamudi venakaala aranyavaasaaniki vacchaavu" ani Sitamma nannu oka kathinamaina maata ante, nenu tattukoleka bayaluderi vacchesaanu. Naayandu ye doshamu ledannaayyaa. Nannu manninchu" annaadu.
 
Appudu Raamudu "Nuvvu yennayinaa cheppu Lakshmanaa, Sitani okkadaanni aranyamlo vidichipetti nuvvu ilaa raakudadu. Naa maatagaa raakshasudi maata vinapadite, Sita ninnu okka maata ani undavacchu. Antha maatraana Sitani vidichi vacchestaavaa. Ippudu Sita yenta pramaadam lo undo. Nuvvu kopaaniki lonayyaavu. Andukani Sita ni vidichipetti vacchesaavu. Ippudu nenu yemi cheyyanu" ani antu aa parnasaala unde pradesaaniki cherukunnaaru.

Raamudu aa parnasaala lo anthaa chusaadu. Kaani, Sitamma yekkadaa kanapadaledu. Appudaayana aa chuttupakkala anthaa vetikaadu. Daggaralo unna parvataalaki vellaadu. Nadula daggariki velli chusaadu. Akkade unna Jinkala daggariki vellaadu. Pedda pululni, chetlani adigaadu. Alaa yenugu dagariki velli, O yenuga! Nee tondam yelaa untundo Sita jada kudaa alaane untundi. Neeku telisi unte, Sita yekkada undo naaku cheppavaa" annaadu.

Daagara unna chetla daggariki velli Sita yekkadundo meeku telisi untundi. Naaku nijam cheptaaraa annaadu. Akkade unna Jinkala daggariki velli Sita meetho aadukunedi kaadaa, Sitaki pramaadam jaiginappudu meeku telisi untundi kadaa. Naaku Sita yekkada undo chebutaaraa" annaadu. Alaage akkada kurchuni yedustu " Ayyaa, Raakshasulu vacchi Sita yokka peeka nulimesi, aame raktaanni taagesi, aame maamsaanni bhakshistunte, Haa Raamaa! Haa Ramaa! ani arichi untundi. Yenta astra sastra sampada telisi maatram nenu yemi cheyyagaligaanu. Sitani kaapaadukolekapoyaanu" ani yedustunnaadu.

Raamudi baadhani chusi Lakshmanudu ilaa annaadu "Annayya! Benga pettukoku. Vadina Godaavari teeraaniki neellu tevataaniki velli untundi. Andukani nenu Godaavari teeraaniki velli chusi vastaanu" ani cheppi Lakshmanudu Godaavari teeraaniki vellaadu.

Tirigocchina Lakshmanudu, Sitamma yekkadaa kanapadaledu" annaadu. Appudu Raamudu parigettukuntu Godaavari nadi daggariki velli, Godaavari! nijam cheppu. Yekkadundi Sita. Neeku telise untundi. Nuvvu ee praantam anthaa pravahistaavu kadaa. Kanuka naaku Sita yekkadundo cheppu" annaadu.
 
Bhutaani raakshasendrena vadha arhena hrutaam api


Na taam sasamsu raamaaya tadhaa godaavari nadee

Akkadunna pancha bhutaalalu jariginadaanni chusaayi. Kaani chebudaamu ante, Raavanuvu gurtukuvacchi, bhayapaddaayi. Appudaa panchabutaalu, "Godaavari, Sitammani Raavanudu yettukupoyina sangati cheppeyyi. Raamudi baadha chudalekapotunnaamu" annaayi. Kaani Raavanudi dushta cheshtitamulu, bhayankaramaina swaroopam, vaadi panulu jnaapakam vacchi, Godaavari kudaa noru vippaledu, nijam cheppaledu. Akkadunna mrugaalu chebudaam anukunnaayi. Kaani avi maatlaadalevu kanuka aakaasam vaipu chustu, Sitammani Raavanudu yettukupoyaadu ani dakshinam dikkuki parugulu teesaayi.

Mrugaalanni dakshinam dikkuki prugulu tiyyatam chusina Lakshmanudu "Annayya, pramaadam vacchi jantuvulu anni atu parigettatamledu. Avi konta duram parigedutunnaayi, aagutunnaayi, venakki tirugutunnayi. Maaku cheppatam raadu, neeku ardham avatam ledaa, maa venta raa" ani pilustunnattugaa mana vanka chusi yedustunnaayi. Malli parigedutunnaayi. Aakaasam vanka chustunnaayi. Bahusaa Sitammani yevaro apaharinchi atuvaipu teesukellaaremo annayyaa. Manaki aanavaalu dorukutundi. E mrugaala venakala veladaamu" annaadu.

Appudu Raamalakshmanulu iddaru aa mrugaala venakaala parugu teesaaru. Akkada vaallaki Sitamma talalopettukunna puladanda kinda padipoyi kanapadindi. Appudu Raamudu "Maareechudu vacchemundu nene Sita talalo ee puladanda pettaanu. Yevado duraatmudu Sitani bhakshinchi untaadu. Chusaavaa, ikkada bhushanamulu kinda padi unnaayi. Rakta binduvulu kanapadutunnaayi. Ante, yevaro Sitani tinesaaru. Ikkada oka pedda radham virigipoyi kanapadutundi. Yevarido goppa dhanussu virigi kinda padipoyindi. Yevaro oka saaradhi kudaa kinda padipoyaadu. Pisaacha mukhaalatho unna gaadidhalu kinda padipoyi unnaayi. Yevaro iddaru Raakshasulu Sita kosam yuddham chesukunnaaru. Aa yuddham lo gelichinavaadu Sitani teesukelli tinesaadu.
 
Sita ye dharmaanni paatinchindo aa dharmam Sitani kaapaadaledu. Yevadu paraakramam unna mruduvugaa pravartistaado, vaadini lokam chetakaani vaadu anukuntundi. Lakshmanaa! Ippudu chupistaanu naa prataapamu yemito. Ee parvatam mundu nilabadi ' Sita yekkadundi" ani adigite, naatho vetakaaram aadi nenu maatlaadina maatane pratidhwanigaa paiki pampindi. Ippude ee parvataani naasanam chestaanu. Naakunna astra sastramulu annitini prayoginchi, surya chandrulani gatilekundaa chestaanu. Aakaasaanni baanaalatho kappestaanu. Devatalu yevaru tiragataaniki veelu lekundaa chestaanu. Nadulalo, samdraalalo neetini inkimpachestaanu. Bhoomi meeda agnihotraanni puttistaanu. Naa baanaalatho bhoomini baddalukodataanu. Raakshasulu ane vaallu ee Bramhaandamlo yekkadaa lekundaa chestaanu. Naa krodham ante yelaa untundo ee devatalu chustaaru. Mudulokaalani layam chesestaanu.

Sita yekkadunnaa, batikunnaa, maraninchinaa, devatalu teesukuvacchi naa paadamulaki namaskarinchi, praardhana chesi vadilipedataaru. Lekapote ivaala Bramhaandam naasanam chestaanu. Vruddhaapyam rakundaa, mrutyuvu raakundaa yevadu yelaa nirodhinchaledo, alaa krodhamurti ayina naa mundu nilabadataaniki devatalaki kudaa dhairyam chaaladu. Padagottestaanu Lakshamanaa" ani kodandanni teesi chetilo pattukunnaadu.

Appudu Lakshamanudu parugu paruguna vacchi, anjali ghatinchi, "Annayya! nuvvu sarvabhuta hitudavi anna peru tecchukunnavaadivi. Atuvantivaadivi nuvvu krodhamunaki vasamayipoyi mudulokaalani kaalcheste, inka lokamlo santi anna maataki ardham yekkada untundi annayyaa. Yevado oka durmaargudu tappu chesaadani, vaadini nigrahinchatam maanesi, lokaalannitini baadhapedataavaa annayyaa. Nee krodhaanni koncham venakki tagginchu. Raaju prasaantamurtudai taginantha siksha veyyaali. Anthe kaani, yevado yedo tappu chesaadani lokaanni ilaa peedistaavaa. Annayya, ikkada iddaru yuddham cheyyaledu. Yevado okade raakshasudu vacchaadu. Aaa raakshasudu tana radhaanni pogottukuni, Sitammani aakaasa maargam lo teesukellaadu. Andukane mrugaalu aakaasam vanka chusi parigedutunnaayi.
 
Annayya! Neeku anjali ghatinchi, nee paadamulaki namaskarinchi adugutunnaanu. Nuvvu saantinchu. Raamude aagrahaanni pondite, ika lokaalanni nilabadalevu. Nuvvu ye rushulani gouravistaavo aa rushula anugraham tho vaari maatala saayam tho nee pakkana nenundagaa Sitammani anveshinchi, yekkada unnaa pattukundaamu. Anta saadhudharmam tho nuvvu anveshinchina naadu kudaa Sitamma neeku labhinchakapote, aanaadu nuvvu kodandam pattukuni lokaalannitini layam cheseyyi. Kaani ee logaa neeku upakaaram tappaka jarugutundi. Neeku rushulu, panchabhutaalu sahakaristaaru. Inta dharmamurtivaina neeku sahakarinchani bhutamu bramhaandamlo undadu. Nuvvu Sitammani pondutaavu. Idi satyam, satyam, satyam. Nenu nee pakka undagaa nuvvu inta krodhamurtivi kaaku. Nuvvu santini pondu" annaadu.

Lakshamana murty maatala cheta saantini pondina Raamudu tuneeram nundi baanaanni teeyakundaa aagipoyaadu.