Ayodhya kaanda- Tommidava roju

Aa Ayodhya nagaramloni prajalu Raamudiki pattaabhishekham jarugutundani aanandamgaa unnaaru. Andari illamundu kallaapi jallaaru. Pattaabhishekham ayyesariki raatri avutundani chetlani deepaalatho alankarinchaaru. Natulu, gaayakulu paatalu paadutu, naatyaalu chestu, parama santoshamgaa unnaaru.

Prajalandaru manchi vastraalu dharinchaaru. Andaru aanandamgaa sambaraalu chesukunnaaru.Kousalya aanandaaniki avadhulu lekundaapoyaayi. Goppa goppa daanaalu chesindi. Sri Mahaa Vishnuvuni aaraadhana chesindi.

Munduroju raatri Raamudu upavaasam chesina vaadai darbhala meeda padukunnaadu. Marusati roju udayaanne nidralechi, snaanam poortichesukuni, sandhyaavandanam chesukuni bayaluderataaniki siddhapadutunnaadu. Aayana radham yekkutundagaa chudaalani Raamudi Antahpuram daggaraki janapadula sankhya yentante, padihenu pakkana padihenu sunnaalu pedite yentho, antha. Appude akkadiki vacchina Vasishtudu antamandini chusi aascharyapoyaadu. Samudramlo padava velutunnappudu neellani yelaa cheelchukuntu veltundo, alaa Vasishtudu aa janasamuham madhyanundi vellaadu.

Andaru ilaa santoshamgaa unna samayamlo, kubja (guni) ayina Mandhara (puttinappatinundi Kaikeyiki daasigaa unnadi) chandrabimbamlaa andamgaa unna aa raajapraasaadam paiki yekkindi. Aanandamgaa unna aa desa prajalani chusina Mandhara bharinchalekapoyindi. Appude atugaa veltunna Kousalya yokka daasini chusina Mandhara aametho, "yeppudu okariki pettani Kousalya eenaadu ilaa goppa goppa daanaalu chestundi yenti" ani adigindi. Appudu Kousalya daasi, "Kousalyaadevi kumaarudaina Raamudiki pattaahishekham jaragabotundi. Andukani Kosala desa prajalu utsavaalu chesukuntunnaaru chusaavaa" annadi. Ventane Mandhara Kaikeyi daggaraki vellindi.

Oka chakkani hamsatulikaa talpam meeda visraanti teesukuntunna Kaikeyitho Mandhara ilaa cheppatam praarambhinchindi...

Akshayam sumahaaddevi pravrutam dwadwinaasanam


Raamam Dasaradho raajaa youvaraajye bhishekshyati

"Neeku naasanam praarambham ayyindi Kaikaa. Raamudiki yuvaraajya pattaabhishekham jarugutundi" ani annadi. Alaage....

"Picchidaanaa, chusaavaa. Koddi kaalamlo Kousalya Rajamaata avutundi. Nee bharta bahu chaturudu, drohi. Vruddhaapyamlo unnavaadu yavvnamlo unna ninnu kattukuni tanaki kaavalasina bhogaalani nee vadda anubhavistu, yemi teliyanivaadilaa, tene pusina kattilaa pravartistu, neeku pedda mahaapakaaram cheyyadaaniki siddhapadutunnaadu. Nee kumaarudaina Bharatudu undagaa, Bharatudiki pattaabhishekham cheyyatam maani, Kousalya kumaarudaina Raamudiki pattaabhishekham cheyyataaniki nirnayinchukunnaadu. Gamaninchaavaa Kaikaa" ani annadi Mandhara. Ee maatalu vinna Kaika ilaa annadi..

"Ayyo, alaa antaaventi Mandhara. Naaku sambandhinchinanta varaku, Raamudiki, Bharatudiki tedaa ledu. Naaku iddaru samaaname. Anduvalla nuvvu cheppina ee vaarta vini nenu pongipotunnaanu. Raamudu Kousalyani yelaa sevistaado, mammalni kudaa alaane sevistaadu. Raamudu Kousalyani talligaa, migilinavaarini pinatallulugaa yennadu chudaledu. Atuvanti Raamudiki pattaabhishekham jarugutundante antakante goppa vishayam yemi untundi. Yenta goppa subhavaarta tecchaavu nuvvu. Ee bahumaanam teesuko" ani oka bahumatini icchindi.

Kaikeyi icchina aa bahumaanaanni Mandhara teesukokundaa visiresi ilaa annadi...

"Murkhuraalaa! Nenu cheppindi neeku ardham kavatamledu. Anducheta nuvvu paamuni kougilinchukuni padukovataaniki siddhapadutunnaavu. Dasaradhudu neeku istamaina panule chestaadani antuntaavu. Neeku jarugutunna anyaayaanni nuvvu yenduku telusukoleka potunnaavu. Raamuditho paatu pattaabhishekha yogyata unnavaadu Bharatudokkade. Anduke Raamudiki Bharatudante bhayam. Anduke yuvaraaja pattaabhishekham Bharatudu lekundaa chusi, Raamudu chesukuntunnaadu" annadi.

"Chesukoni! Andulo tappemundi. Raamudu paripaalana chesina taruvaata Bharatudu paripaalistaadu" ani Kaikeyi annadi.

Appudu Mandhara "Picchidaanaa! neeku ardham kaavatam ledu. Okasaari Raamudiki Dasaradha Mahaaraaju yuvaraaja pattaabhishekham chesaaka, ika janmalo Bharatudu raaju kaaledu. Raamudu konni vela samvatsaraalu raajyapaalana chestaadu. Tadanantaram Raamudi putrulu paripaalistaaru. Nee koduku okkanaatikee raaju kaaledu. Kaani oka maata gurtupettuko. Sumitraki iddaru kumaarulalo okadaina Lakshmanudu sarvakaalamulayandu Raamudithone untaadu. Andukane Raamudu Lakshmanudini tana daggara unchukuntunnaadu. Kaani Satrughnudu Bharatuditho untaadu kanuka Satrughnudini tana daggara unchukoledu.

Oka pedda chettuni narakaalante, mundu aa chettu chuttuu unna podalanu teeseyyaali. Appude aa chetlani narakagalam. Alaage Bharatudini teeseyyaali ante Bharatuditho untunna Satrughnudini kudaa teeseyyaali. Andukani avasaram unna lekunnaa Satrughnudini Bharatuditho pampinchi, iddarii lekunda chesaadu Raamudu. Akasmaattugaa yuvaraaja pattaabhishekhaanni tana tandriki cheppi prakatinchaadu. Ilaanti vishayaallo Raamudu chaala telivaina vaadu. Prajalandari maddattu kudabettukunnaadu. Vaallandaritho Raamudu raaju kaavaalani aamodam pondaadu.

Bharatudu ikkade unte roju tana tandriki seva chesevaadu. Appudu Dasaradhudiki Bharatudi meeda prema perigedi. Alaa jaragakundaa undataanike Bharatudini raajyam nunchi pampinchesaadu Raamudu. Raamudu roju Pitruseva ani Dasaradhudi chuttuu tirigi, pattaabhishekham pondutunnaadu. Raamudiki Lakshmanuditho samasyalu undavu. Kaavuna Bharatudini Ayodhyaki raakamunde mattupettestaadu. Andukani Kaikaa, naa maata vini, nee kodukuni Ayodhyaki raanivvamaaku. Atununchi ate aranyaalaki pommani cheppu. Okasaari Raamudiki pattaabhishekham ayite, prajalaki aayana meeda nammakam inkaa perugutundi. Inka raajyamlo tanaki satruvargam anedi lekundaa chesukuntaadu.

Praaptam sumahaateem preetim prateetaam taam haatadvisham



Upasthaasyasi kousalyaam daaseevatvam krutaangyalihi

Innaallu andagattenanna ahankaaramtho, bhartani konguki mudesukunnananna atisayamtho Kousalyatho pravartinchaavu. Ippudu Kousalya neeku paatham cheppatam praarambhistundi. Kousalya raajamaata avutundi. Nuvvemo adavulu patti paaripoyinavaadiki tallivi. Appudu nuvvu dasaradhudiki bhaaryagaa kaadu, Kousalyaki daasigaa bratakaali. Annam kosam roju Kousalya daggariki velli vangi dandam pettaali, ani Mandhara Kaikeyitho annadi.

Mandhara cheppina maatalu vinna Kaikeyi manasulo duraalochana pravesinchindi. Aame ventane Mandharatho ," nenu naa koduku ee upadravam nunchi bayatapadaali ante, yemi cheyyamantaavu" ani adigindi. Appudu Mandhara yemi cheppindante,

Adya Raamamitaha kshipram vanam prasthaapayaamyaham


Youvaraajye cha Bharatam kshipramevaabhishechaye

"Ye Raamudu tana gunaganmula cheta, pitruvaakya paripaalana cheta, tandrini sevinchatam cheta, raajyaanni pondutunnaado, aa Raamudini padunaalgu samvatsaraalu jatalu kattukuni, naaracheeralu kattukuni Dandakaaranyaaniki pampaali. Nee kodukuki ade muhurtaaniki pattaabhishekham cheyinchaali.

Raamudu padnaalugu samvatsaraalu aranyaaniki vellatam valla nee koduku simhaasanam meeda kurchuni prajalandarilonu manchi maddattu sampaadistaadu. Nee koduku prajala gundello baaga paatukupotaadu. Taruvaata Raamudu tirigocchinaa tanaki yedurutiragakundaa tappistaadu. Kaabatti, Raamudini padhnaalugu samvatsaraalu aranyaalaki pampadam, nee kodukki pattaabhishekham cheyyatam, ee rendu varaalu adugu" ani cheppindi.

"Mandharaa! Naa kodukki yuvaraaja pattaabhishekham, Raamudiki aranyavaasam yelaa kalugutundi" ani Kaikeyi Mandharani adigindi. Appudu aa Mandhara..

"Aaa.. neeku teliyadaa yenti. Naa notitho cheppinchaali ani chustunnavu. Okanaadu Indrudiki Vaijayantha nagaramlo, Timidhwajudane (Sambaraasurudu) raakshasuditho yuddham vacchindi. Aa yuddhamlo Indrudu okkade gelavaleka Dasaradhudi sahaayam adigaadu. Ayite Dasaradhudu anni vidyalu telisiunna ninnu kudaa tanatho paatu teesukellaadu. Aa Timidhwajudu Dasaradhuni baagaa kottesariki, bhartani rakshinchukovatam kosam saaradhyam chestunna nuvvu, Dasaradhudini raakshasula nunchi tappinchi dooramgaa teesukuvellaavu. Akkada sedateerutunna mee meeda raakshasulu malli daadi cheyyagaa, nuvvu vaallanunchi tappinchukuni, malli veroka chotiki teesukellaavu. Alaa rendu saarlu rakshinchata valla, Dasaradhudu neeku rendu varaalistaanu, korukomannaadu. Kaani, appudu nuvvu yemii korikalu levani, avasaramainappudu adugutaanu ani annaavu.Nuvvu marichipoyaavemo. Ee vishayaalani naaku cheppindi nuvve. Yeppudaina aadugutaanu annaavugaa. Ippudu samayam vacchindi. Aa rendu varaalu adugu. Nuvvu adigite dharmaaniki kattubade Dasaradhudu maata tappadu" ani cheppindi.

Ee maatalu vinna Kaikeyi parama santoshamtho "O Mandharaa! Nuvvu gunitho ongi, tala uputu maatlaadutunte, gaaliki kadulutunna taamara puvvulaa unnaave. Bharatudiki pattaabhishekham avvagaane nee guniki bangaaru todugu cheyistaanu. Raajula burrallo yenni aalochanalu, tantraalu untaayo avannii nee gunilo unnaayi" anindi. Appudaa Mandhara, "Naatho maatlaadatam kaadammaa, nuvvu pettukunna aabharanaalu, kattukunna pattu cheera avatala paaresi, oka mutaka vastram kattukuni kopagruhamlo nela meeda paduko. Appudu Dasaradhudu vacchi neeku vajraalu, mutyaalu, ratnaalu istaanantadu. Aayana maatalaki nuvvu longipoku. Mankupattu patti rendu varaalu istaavaa chastaavaa ani niladiyyi" ani annadi.

Ayite kopagruham nunchi aanandamtho vastunna Kaika no, lekapote naa savaanno chustaavu nuvvu ani aa Kaikeyi alankaaraalanni teesesi lopalaki velli padukundi.

Atupakka Dasaradhudu pattaabhishekhaaniki cheyyavalasina panulanni puramaayistu tanaki atyanta priyamaina Kaikaki swayamga taane ee subhavaarta cheppaalani Kaikeyi mandiraaniki vacchaadu. Appudu Nemallu, hamsalu, sangeeta dhwanulu, paatalu paadevaallu, hamsatulikaa talpaalu, mutyaalatho kattina paradaalatho ramaneeyamgaa unde aa mandiramlo Kaikeyi yekkadaa kanapadaledu.
Kaikeyi kanapadakapoyesariki akkadunna daasini adugagaa, Kaikamma yendukano kopagruhamlo nelameeda padi unnaaru aa daasilu. Dasaradhudu gabagabaa aa kopagruhaam vaipu vellsariki Kaikeya nelameeda padi undatam chusi tattukolekapoyaadu. Appudu Dasaradhudu Kaikatho ilaa annaadu..
"Kaikeya, neeku yemannaa vyaadhi vacchindaa, anaarogyamtho unnavaa. Mana raajyamlo yendaro goppa goppa vaidhyulu unnaaru. Vaallandarini pilipistaanu. Nuvvu alaa padi unte, naa hrudayam chaalaa talladillipotundi. Nee manasulo yedainaa korika unte chepppu, tappaka teerustaanu.

Avadhyo vadhyataam ko vaa ko vaa vadhyo vimuchyataam |

Daridraha ko bhavedaadhyo dravyavaanvaapyakinchanaha ||

Okavela champavalasina vyakti meeda nuvvu prasannuraalivi ayite cheppu, vaadini vadilipettestaanu. Alaage champavalasina avasaram leni vyakti meeda neeku kopam vaste cheppu, vaadini champestaanu. Neeku oka daridrudi meeda prasannata kaligite cheppu, vaadini aiswaryavantudini chestaanu. dhanavantudi meeda neeku kopam vaste cheppu, vaadini kshanamlo daridrudini chestaanu. nenu, naa bhaaryalu, naa raajyam, naa parivaaram andaram nee adheenam Kaikaa. Nee korikento cheppu, daanini tappakundaa teerustaanu" annaadu.



Naa korika yento chepte, nuvvu ilaanti korika koraavu enti ani antaavu. Kaabatti mundu na korikalu teerustaanani pramaanam cheste appudu naa korikalu ento cheptaanu ani Kaikeya annadi.


Appudu Dasaradhudu, "yevarini nenu okka kshanam chudakapote naa praanaalu gaallo kalisipotaayo, yevarini vidichi undaleno. yevari maata naa chevina padakapote naa praanaalu undavo, atuvanti Raamudi meeda ottu petti cheptunnaanu Kaikaa, nuvvu adigina korikalu tappakundaa teerustaanu" annaadu. Appudu aa Kaika,


"Raaju cheppina maatani meeru vintunnaaru kadaa O! raatri devatalaaraa, pagati devatalaaraa! gruha devatalaaraa! Suryudaa, chandruda, samasta devatalaaraa, bhoomi, asthadikpaalakulaaraa, meerandaru naa taruphuna saakshi. Nenu naa korikalu korina taruvaata aa korikalu tappakundaa istaanani raaju naaku maata icchaadu. Raajaa, gnaapakam tecchuko, okanaadu Sambaraasurudu meedaki yuddhaaniki vellaamu. Appudu nenu ninnu rendu saarlu rakshinchaanu. Appudu nuvvu naaku rendu varaalicchaavu. Aa rendu varaalani ippudu adugutunnaanu," ani ....

Abhishekhasamaarambha O Raaghavasyopakalpitaha


Anenaivaabhishe kena bharatho mebhishichyataam


Nava Panchavarshaani Dandakaaranyamaasritaha


Cheeraajinajataadhaaree Raamo Bhavatu taapasaha


Bharatho bhajataamadhya youvaraajyamakankanam

Alaa tellavaaragaane pattaabhishekhaaniki cheyyalsina yerpaatlanni chestunnaaru. Brahmanulu, jaanapadulu, saamantaraajulu modalaina vaallandaru raaju kosam yeduruchustunnaaru. Appudu Sumantrudu Dasaradha mahaaraajuni kaluddaamani lopaliki velli, Maatali Indrudini yelaa nidraleputaado, Suryudu samasta lokaalani yelaa tana kiranamula cheta nidraleputaado, nenu ninnu alaa nidraleputaanu. Kaabatti, O mahaaraajaa! Nidralechi bayatakiraa ani annaadu. Yuvaraaja pattaabhishekham kosam andaru bayata vechi unnaaru. emi cheyyamantaaru ani Sumantrudu Dasaradhudini adugagaa, Dasaradhudu maatlaadaleka, kannula nunchi neeti dhaaralu padipotundagaa, marosaari spruha tappi padipoyaadu. Raaju ilaa padipoyadu yemitani Sumantrudu Kaikani adugagaa.....

"Yemiledayyaa Sumantraa! Raamudiki pattaabhishekham anna santoshamlo aayanaki raatri nidrapattaledu. Andukani alaa padipoyaadu. Nuvvu gabagabaa velli raaju pilustunnaadu ani cheppi Raamudini teesukuraa" annadi Kaikeyi.

Akkade unna Vasishtudu mariyu itara saamantaraajulu Dasaradha mahaaraaju inkaa bayataki yenduku raavatam ledu, maaku darsanam yenduku ivvatam ledani adugagaa, Sumantrudu malli lopaliki velli Dasaradhudini strotram cheyyabogaa, "Ramudini teesukurammannaanu gaa, tondaragaa velli Raamudini teesukuraa" ani Dasaradhudu annaadu. Ventane Sumantrudu Raamuni teesukuraavataaniki bayaluderaadu.

Aa Raamudi anthapuram prajalandaritho nindipoyi yentho sobhaayamaanamgaa undi. Raamudu snehitulatho, brahmanulatho, janapadulatho aa pradesam kalakalalaadutundi. Sitamma cheta alankaaram cheyyabadda Raamudu yento chakkagaa unnaadu.

Sumantrudu vacchi Dasaradha mahaaraaju mimmalni rammantunnaaru ani cheppagaa, Raamudu Sumantruditho kalisi bayaluderaadu. Raamuditho paatu Lakshmanudu bayaluderaadu. Vaallatho migataa janasamuham anthaa bayaluderindi. Dasaradhudi antahpuraaniki cherukogaane, migataavaaru andaru bayatane undipoyaaru. Raamudu, Lakshmanudu lopaliki vellaaru.

Jeevacchavam laa unna tana tandrini chusi Raamudu aascharyapoyaadu. Raamudini chudagaane Dasaradhudu murchapoyaadu. Appudu Raamudu ilaa annaadu....

"Amma! Nenu naannagaarini yeppudu alaa chudaledu. Yendukamma naannagaaru ilaa unnaaru. Naavalla yemannaa porapaatu jarigiunte cheppamma diddukuntaanu. Okka nimusham na valla naannagaaru baadhapadinaa, aa jeevitam naaku vaddu. Naaku nijam cheppavaa. Kousalyaki kaani, Sumitraki kaani yedannaa susti chesindaa. Naaku satyam cheppu talli" annaadu.
Appudu Kaikeyi "yem cheste mee naannagaariki ee sokam potundo cheptaanu. Teeraa cheppaaka idi naaku kastam ani nuvvu anakudadu. Adi neeku kastame ayina anuvvu aa pani cheste maatram mee naanna malli santoshamgaa untaadu. Alaa naaku maata ivvu Raamaa, neeku cheptaanu" annadi.

Ee maata Raamuditho Kaikeyi cheptunte vinna Dasaradhudu "Che!" ani talavanchukunnaadu.

Appudu Raamudu...

Tat bruhi vachanam devi raagnyo yad abhikaankshitam


Karishye pratijaane cha raamaha dwir na abhibhaashite

"Amma! Raamudiki rendu maatalu chetakaavammaa. Raamudu yeppudu okate maata cheptaadu. Nuvvu adiginadi kastamainaa sukhamainaa chesestaanu" annaadu.

 Appudu Kaikeyi "Yemiledu Raama, mee naanna Satyavantudu ani purvam rendu varaalu icchaadu kadaa ani padunaalugu samvatsaraalu nuvvu naaracheeralu kattukuni, jatalu kattukuni talalo oka tapasvi yelaa untaado alaa nuvvu aranyavaasam cheyyalani, ade muhurtaaniki Bharatudiki pattaabhishekham cheyyaalani adigaanu. Appatinunchi mee naanna ila padipoyi unnaadu. Andukani Raamaa, ee rendu korikalu nuvvu teeriste, mee naanna santoshistaadu. Kaani nuvvu aa korikalu teerustaavo teerchavo ani mee naanna bengapettukuni alaa unnaadu" annadi.

Appudu Raamudu "Naannagaaru adagatam, nenu cheyyakapovatamaa, tappakundaa chesestaanu. Nenu padunaalugu samvatsaraalu adavulaki velladaaniki, Bharatudiki pattaabhishekham cheyyataaniki naannagaaru inta benga pettukovaalaa.

Aham he Sitaam raajyam cha praanaan isthaan dhanaani cha

Hrushthaha bhraatre swayam dadyaam Bharataaya aprachoditaha

Bharatudiki kaavalante, raajyam yemiti, Sitani istaanu. Naa praanaalu istaanu. Dhanamantaa istaanu. Bharatudiki yuvaraaju kaavaalanna korika undani neeku teliyaka nenu yuvaraaju pattaabhishekhaaniki siddhapaddaanu. Tammudiki pattaabhishekham avutunnanduku chaalaa santoshamgaa undammaa. Tappakundaa tammudiki pattaabhishekham cheseyyandi. Ee vishayam cheppataaniki naannagaaru anta baadha paddaarani telisi nenu baadhapadutunnaanu. Aayana nannu agnilo dukamannaa dukestaanu" annaadu.

Appudu Kaikeyi, "Raama! Mee naanna oka sapadham chesaadu. Adentante, nuvvu ee Ayodhyaa nagaram nunchi velledaaka snaanam cheyyanu, bhojanam cheyyanu ani annaadu. Kaabatti mee naannagaaru santoshamgaa undaalante nuvvu ventane vellipovaali" annadi. Appudu Raamudu...

Na aham ardha paraha devi lokam aavasthum utsahey


Viddhimaam rushibhis tulyam kevalam dharmam aasthitam

Ilaa tandri maatani daatanatuvanti koduku puttinanduku naaku baadhagaa undani Dasaradhudu marosaari spruhatappi padipoyaadu. Taanu velite tappa tandri bhojanam cheyyadani Raamudu ventane Dasaradhudiki, Kaikeyiki paadaabhivandanam chesi, akkadinunchi vellipoyaadu. Raamudi venakaala toka tokkina nallatraachu vellinattu Lakshmanudu aagrahamga vellaaadu. Inta jariginaa Raamudi kaanti taggaledu. Aayana manasulo yetuvanti vikaaramu ledu. Raajyam poyindanna baadha ledu. Tandri tondaragaa annam tini swastata pondaalanukuni gabagabaa Kousalya mandiraaniki aaseervaadam kosam vellaadu.

Kousalyaa devi raatrantaa Sri Mahaavishnuvuni pujinchinadai, dhyaanam chesukuntu undagaa chusina Raamudu tadabadutunna adugulatho lopaliki pravesinchaadu..

"Ye Raamudiki yuvaraajya pattaabhishekham cheddaamani nuvvu samasta sambhaaramulu tecchi siddham chesaavo, ade muhurtaaniki Bharatudiki pattaabhishekham cheyyaali. Pattaabhishekham cheyinchukovalasina Raamudu tommidi ayidu samvatsaraalu Dandakaaranyaaniki velli, naara cheera, jatalu kattukuni, maamsaahaaram tinakundaa, tapaswi laagaa bratakaali" ani annadi.

(Tretaayuga dharmam prakaaram 14 samvatsaraalu raajyaaniki dooramaina vyakti tirigi raaju kaaledu. Andukani Kaika Raamudini 14 samvatsaraalu aranyavaasaaniki vellamannadi. Kaani yevariyandu kaama krodhalu atigaa prakaasistaayo, vaallani devatalu aavahinchi, daivakaaryam nimittam vaadukuntaaru. Anduke devatalu Kaikani aavahinchi aametho 14 anipinchakundaa 9+5 (nava pancha varshaani) anipinchindi. Kaikeyi alaa anatam valla Raamudu Raavanasamhaarana anantaram RaajaaRaamudigaa pattaabhishekham pondaadu ani peddalu cheppaaru.)

Appatidaaka yentho santoshamgaa unna Dasaradhudu ee maatalu vinagaane spruha kolpoyi, unna chotane kulabaddaadu. Taruvaata akkadanunchi nela meeda paddaadu. Aayana alaa padipote Kaikeyi kaneesam lepaledu. Kontasepatiki terukunna Dasaradhudu,"Yentamaata annaavu Kaika. Jeevitamlo ituvanti maata vinavalasi vastundani nenu yeppudu anukoledu. Raamudu neeku chesina apakaaramu yemiti. Raamudu yennadu Kousalyani okkadaanne maa amma ani seva cheyyaledu. Kousalyani chusinatte ninnu, Sumitrani chusaadu. Yennadu maata tappaledu Raamudu.

Raamudi gurinchi pratyekamgaa maatlaadevaally ee Kosala desamlo yevaru leru. Nee daggaraki yeppudu vacchinaa, Raamudiki pattaabhishekham cheyyaali, nakau Bharatudiki, Raamudiki pedaa ledu anedaanivi kadaa. Mari ippudu nuvvu yevari cheppudu maatalu vini ilaa maatladutunnaavu. Guruvulaki yentho seva chesina naa Raamudu haayigaa Hamsatulikaatalpam meeda nidurinchavalasina vaadini, nuvvu yendukani tapasvi laagaa jetalu kattukuni adavullo dorike tene, kandamulaalu tini, chetla kinda padukommani korutunnaavu. Idantaa uhinchi nenu bratakagalanaa. Nenu ippudu jeevitamlo chittachivari dasaki vacchaanu Kaikaa. Andukani Raamudini vidichipetti undalenu. Kaavaalante Kousalyani vadilipettamanu, Sumitrani vadilipettamanu, naa praanaale vadileyyamanu. Nannu simhaasanam meeda nunchi digipommanu. Ee korikalanu teerustaanu. Nee paadamulu patti praardhistunnaanu Kaikaa. Raamudini padhnaalugu yellu pampincheyyamani anavaddu.

Raamudini nenu pampincheste, Sitamma naa daggaraku vacchi, maamagaaru, naa bharta ye tappu chesaadani adavulaki pampinchaaru ani yedustu nannu prasniste, nenu ye samaadhaanam cheppagalanu.

Raamude kanuka adavulaku velite nenu bratakalenu. Savamai krindapadataanu. Nuvvu vaidhavyam pondhi dikkuleni daanivi avutaavu. Kaavuna nannu, nee mangalyaanni kaapaaduko. Raamudu Bharatudiki ye apakaaramu cheyyadu. Ninnu kanna tallini chusinattu chustaadu. Neeku yevaro leniponi vishayaalu nooriposaaru. Nenu kanuka Raamudini adavulaki pampite, ye taapucheyyani Raamudini adavulaku yelaa pampagaligaavu, ninnu memu yelaa nammamu ani Sumitra antundi. Appudu nenu ye samaadhaanam cheppanu. Aravai vela samvatsaraalu raajyapaalanam chesina nenu bayatiki velutunte, pattapagalu suraapaanam chesina braahmanudu naa pakkana velutu, yavvanamlo unna bhaarya maatakosam dharmatmudaina kodukuni adaviki pampinchi bratukutunnavaadu ee Dasaradhudu ani deppipodustaadu.

Aanaadu nenu bratikinaa chanipoyinatte. Naaku atuvanti apakeerti tevaddu. Nannu oka talli, biddanu chusinattu, oka akka chellelani, annadammulani chusinattu, oka daasi yajamaanini chusinattu chusindi Kousalya. Apaaramaina sugunaabhiraamuniki talli ayyindi Kousalya. Ayinaa nenu Kousalyani okkanaaduu satkarinchaledu. Nenu yennaduu vaari gruhaaniki vellaledu. Kevalam neeyande preeti pettukuni bratikaanu.

Nenu vruddhaapyamloki velutunnaanu kanuka yekkuva kaalam bratakalenu. Andukani Raamudiki pattaabhishekham cheyyataaniki oppukunnaanu.

Aa Raamude aranyaalaki vellinanaadu nenu maranistaanu. Nenu maraninchaanu ani telisi Kousalya maranistundi. Nenu, Kousalyaa maraninchaaka ee raajyam santoshamgaa undaledu. Nuvvu Bharatudiki raajyam ivvaalani chustunnavu kaani, Bharatudu raajyam teesukuntaadu ani nenu anukonu. Chittachivariki andarichetaa apavaadu pondinadaanivai, dikkuleni daanivai, nee baadha cheppukovataaniki bharta leka, vidhavavaipotaavu. Raamudini adavulaki pampite nenu chanipotaanu. Nenu chanipoyaaka swargaaniki velite, akkadunna rushulu, maharshulu nannu pilichi Raamudelaa unnaadani adigite nenu yemi cheppagalanu.

"Nuvvevadini naannaa naannu adavulaki pampinchataaniki ani nannu Raamudu khaidu cheste, nenu chaala santoshapadipotaanu. Kaani naa Raamudu alaa cheyyadu. Naanna! nuvvu cheppaavu, andukani nenu aranyaalaki velutunnaanu ani antaadu. Adi nenu tattukolenu. Raamudu aranyaalalo kastaalu padutunte nenu ikkada sukhamgaa yelaa undagalanu. Nijamgaa Raamudu aranyaalaki vellipovatam Bharatudi korike ayte, naa sareeram veedipoyaaka naaku tarpanam pettakudadu. Udakakriyalu cheyyakudadu. Nuvvu naa savaanni muttukokudadu. Ippatikainaa minchipoyindi ledu. Nee rendu korikalani upasamharinchuko. Nenu adugutunnaanani kaadu, oka musalivaadu, yenduku panikiraanivaadu adugutunnaadani naaku nuvvu bhiksha
pettu. Raamudini chustu chanipoye adrustaanni naaku ivvu".

Dasaradhudu ilaa cheptu Kaikeyi padaala meeda padabogaa, tana paadaala meeda padutunnaadani telisi, Kaikeyi pakkaki jaragagaa, Dasaradhudi sirassu nelaki tagili spruha kolpoyi pakkaku dorli padipoyaadu.

Kontasepatiki Dasaradhudiki telivi vacchaaka Kaikayi ilaa annadi, "Yemayyaa! Ikshvaaku vamsamlo janminchaanantaavu. Satya dharmamulu paatistunnaanu antaavu. Rendu varaalu icchaanannaavu. Aa rendu varaalu nenu adige sariki neekintha kastam kaligindaa. Yevaraina vacchi Raamudedani adigite, Dandakaaranyaaniki pampinchaa ani cheppalenu ani antunnaavu kadaa. Mari aa naadu nenu neeku rendusaarlu praanabhiksha pedite bratikinavaadivi. Alaanti bratukunicchina Kaikeyiki varaalivvatam maanesi, amaayakuraalini chesi vanchinchinavaadaa ani lokam pilavadaa. Varaalu ivvataaniki yenduku venukadugu vestunnaavu.

Nee vamsamloni vaallu uttama gatulaki vellaalaa. Okanaadu dega rupamlo unna Indrudu paavuram rupamlo unna Agnini tarumutu raaju daggariki vacchaaru. Aa paavuram raaju kaalla meeda padite, raaju aa paavuraaniki saranu icchaadu. Aa paavuraaniki saranu icchaadu, baagane undi, mari naa aahaaram sangati enti ani adigaadu Dega rupamlo unna Indrudu, aa raaju yokka dharmanishta telusukundaamani. Neeku paavuram maamsam kaavaali kanuka aa maamsam nenistaanu ani, paavuraanni takketalo oka pakka petti, maropakka tana sareeram nundi kosina konta maamsaanni petti, aa maamsaanni icchinavaadu nee vamsamlo puttina Sibi chakravarthy.

Alaage okanaadu Alarkudi daggariki Indrudu brahmana rupamlo vacchi nilabadite, neekemi kaavaalo korukomannaadu raaju. Ayite nee kallani istaavaa annaadu aa brahmanudu. Istaanannaadu kaabatti tana rendu kallani teesi icchaadu Alarkudu. Alaanti vamsamlo putti rendu varaalu bhaaryaki istaanani cheppi ivvakundaa tappinchukuni tiragataaniki neeku siggugaa ledaa.

Dhurmate! Dharmaanni vadilesi, Raamudiki pattaabhishekham chesesi nuvvu Kousalyatho roju kulukudaamani anukuntunnaavaa. Nee bratukento naaku telidanukunnaavaa. Naaku rendu varaalu icchi teeraalsinde. Nuvvu Raamudiki pattaabhishekham cheste, Kousalya raajamaata ayite, nenu Kousalyaki namaskaaram chestaanani anukuntunnavaa. Okkanaatikee adi jarugadu. Nenu praanaalainaa vidichipedataanu kaani okkanaatikee Kousalyaki namaskaaram cheyyanu. Naa rendu varaalu naku ivvaalsinde" ani annadi.

Appudu Dasaradhudu, "Okavela neede nee pattudala ayite, nuvvu nelameeda padi mukkalaipo, nuvvu niluvunaa mandipo, sarvanaasanam ayipo. Nee korika maatram nenu teerchanu. Yendukante, nuvvu dharmabaddhamaina korika koraledu.Lokamantha yevarini raajugaa korukuntundo, yevarimeeda lokamanthaa oka apavaadu veyyaledo, atuvanti mahaatmudini yetuvanti kaaranam lekundaa aranyaalaki pampamantunnaavu. Nuvvu naasanamaipoyina sare, nenu maatram nee korika teerchanu" annaadu.
Alaa Kaikeyitho edchi edchi maatlaadutu Dasaradhudu appatiki 15 saarlu spruhatappaadu. Alaa edustu Kaikeyitho...

"Raamudu Dandakaranyaaniki velite yenta kastamostundo, prajalu yenta talladillipotaaro nuvvu uhinchalekapotunnaavu. Nenu adrustavantudini ayite, asalu Raamudini aranyaalaki vellu anna maata anakundaa ippude maraninchaali ani korukuntunnaanu. Marokkasaari nee paadaalu pattukuntaanu" ani malli Kaikeyi paadaala meeda padabogaa, aavida malli tappukuni ilaa annadi,

Twam Kaddhase mahaa raaja satya vaadee dbhudha vrataha


Mama cha imam varam kasmaat vidhaarayitum icchasi

"Satyam, Dharmam ani antaavu. Satyaaniki dharmaaniki kattubaddaanantaavu. Roju inni pragalbhaalu palukutaavu. Rendu varaalu nenu adigite inta baadhapadatunnaavu. Maata tapputunnadi nuvvu kaadaa" ani adigindi.

Alaa aa raatri Dasaradhudu yenta bratimaalinaa Kaikeyi oppukovatamledu. Yedchi yedchi aayana kallu ubbipoyaayi. Juttu cherigipoyindi, neerasam vacchindi. Appudaayana,
"O Raatri! naaku nuvvanna oka varam ivvu. Ee raatrini ilaage undani. Tellavaaranivvaku. Tellavarite, Raamudithi nenu yemi maatlaadanu. Andukani nuvvu ilaage undipo. Voddule, nuvvu tondaragaa vellipo. Yendukante ilaa cheekatigaane unte, nenu ikkade undaalsi vastundi. Nenu antasepu ee Kaikeyini chustu undalenu. Kaabatti, nuvvu tondaragaa tellaaripo." antu tanu yemi maatlaadutunnaado teliyani unmaada sthitiki vellipoyaadu.

Mellagaa tellavaarutondi.........

Appudu Kaikeyi "Ippudu tellavaarutondi. Raamudu nee aaseervaadam kosam vastaadu. Raamudini chusina taruvaata putravaatsalyamtho maata maarchinaa, Bharatudiki raajyam ivvakapoyinaa, Raamudini aranyaalaki pampakapoyinaa visham taagi ide gadilo chanipotaanu" ani annadi. Appudu dasaradhudu.........

Yah te manrakrutaha paanir agnou paape mayaadhrutaha

Tam tyajaami swajam chaiva tava putram saha twayaa

"Nuvvu nannu inta baadhapettaavu kaabatti, ye Raamudini chusi chanipotaanu ante aa varam kudaa ivvaledu kanuka, mantrapoorvakamgaa ye agni samakshamlo nee paanigrahanam chesaano, atuvanti ninnu ippude vidichipedutunnaanu. Ika nuvvu nakau bhaaryavi kaavu. Nuvvu nee koduku kalisi raajyam yelukondi. Yevadikosamaite nuvvu inta daarunaaniki digajaaraavo aa kodukuni kudaa vadilestunnaanu. Bharatudu naa sareeraanni muttukokudadu" annaadu.