Ayodhya kaanda- Padamudava roju

Andaru Raamudini cherukovatam kosamani Ayodhya nunchi bayaluderaaru. Kaani, andarikante mundu Kaikeyi bayaluderindi. Tanu yevarikosam ite ee pani chesido, aa Bharatude tanani kaadannappudu, aameni aavahinchina moham poyindi. Tana tappuni telusukunnadi. Alaa konni lakshala sainyamtho bayyaluderi vaallu Ganga nadini cherukunnaaru. Appudu aa nidhaadha raajaina Guhudu vaallani chusesariki, oka pedda samudram vacchinattu, Kovidaara vruksham chihnamga unnatuvanti sainyam vacchi nilabadindi.

Appudu Guhudu tana bandhuvulani, sainyaanni, yuvakulani pilichi, "Bharatudu inta sainyam tho vacchaadante, khacchitamgaa manandarini champatam kosamaina vacchi undaali, ledaa 14 samvatsaraala taruvaata Raamudu tirigi vaste aayana paraakramam mundu nilabadalenani, ide adunugaa okkade unna Raamudini, Lakshmanudini samharinchatam kosamaina vacchi undaali. Raamudu naaku parama mitrudu. Aayanani manam rakshinchukovaali. Inta pedda sainyaanni manam yedirinchalemu. Kaakapote mana sahaayam lekundaa veelu evaru Ganga daataleru. Andukani 500 padavalani ee sainyam anthaa vellataaniki siddham cheyyandi. Meerandaru kudaa okkokka padavalo 100 mandi choppuna kavachaalu kattukuni, aayudhaalu pattukuni nilabadandi. Nenu yemi yerugani vaadilaa Bharatudi daggaraki velli, nuvvvu Raamudini kalusukovataaniki valutunnavaa, Raamudini samharinchataaniki velutunnavaa ani adugutaanu. Okavela Raamudini samharinchataanike Bharatudu vacchi unte, padavalo Ganga daatistaamu ani cheppi, padava yekkinchi, Ganga madhyalo muncheddaamu. Okavela Raamudini kalusukovataaniki Bharatudu vacchiunte, Raamudu yekkada unnaado cheppi, vaalatho nenu kudaa veltaanu" annaadu.
 
Appudaayana konta maamsamu, pushpamulu, dhaanyamu, kandamulamulu, tene pattukuni Bharatudi vididi chesina gruham daggariki vellaadu. Guhudu raavataanni chusina Sumantrudu lopaliki velli Bharatuditho "Bharataa, nuvvu Raamudu yekkadunnaado ani vetukutunnaavu kadaa. Raamudu yekkadunnaado Guhudiki telusu. Raamudiki Guhudi meeda apaaramaina prema. Alaage, Guhudiki Raamudi meeda apaaramaina Bhakti" ani cheppagaane Bharatudu Guhudini lopaliki pravesapettamannaadu.

Yadaa tushtaha tu Bharataha raamasya iha bhavishyati


Saa iyam swastimayee senaa gangaam adya tarishyati

Lopaliki vellina Guhudu tanu teesukuvacchina vaatini akkada petti, "Nuvvu ee raajyaanni Dasaradha Mahaaraajugaari valla pondaavu. Inkaa nee trupti teeraka Raamudini champudaamani vacchavaa, lekapote Raamudini kalusukundaam ani vacchavaa. Naaku manasulo sankagaa undi. Nijam cheppu Bharataa, yenduku vacchavu ikkadiki" ani adigaadu. Appudu Bharatudu, "Nuvvu annamaata valana naaku baadha kaliginaa, nee amaayakatvam naaku telustundi. Nenu ee Ganga daati Bharadwaaja aasramaaniki velli, aa aasramam daggaralo unna Raamudini kalusukovaalani anukuntunnaanu" annaadu. Sare, nuvvu Raamudini kalusukovaalani vacchaavu. Mari nee venakaala inta sainyam yenduku vacchindi ani Guhudu Bharatudini prasninchaadu.

Appudu Bharatudu aakaasamantha nirmalamaina manasutho, "Oka tammudu oka annagaarini raajyam kosam kosam champetuvanti duraalochana yennadu raakundugaaka" annaadu. Ee maatalu vinna Guhudu "Ikshwaaku vamsamlo puttina neeke chellindayyaa ee maata cheppatam. Naaku chaala santoshamgaa undi. Mee iddaru kaliste, chusi murisipovaalani undi. Daggarundi Gangani daatinchi nenu meetho vastaanu. Raamudu ikkade padukuni vellaadu. Nannu tana tala meeda marripaalu poyamannaadu. Jatalu dharinchi, naara cheeralu kattukuni vellaadayyaa Raamudu" ani annaadu.

Aa raatri Bharatudu Raamudi gurinchi aalochistu, tana valla Raamudu inni kastaalu padutunnaadani baadhapadutu undatamvalla nidra pattaka Guhudini pilichi, naaku Raamudi gurinchi yedainaa cheppu ani adigaadu. Appudu aa Guhudu "Raamudu ikkadiki vacchi Ingudi vruksham kinda kurchunnaadu. Appudu nenu aayanaki annamu, kandamulaalu, tene modalainavi teesukuvellaanu. Appudu Raamudu, nenu Kshatriyudini, okariki memu ivvaali, itarula daggara memu teesukokudadu, maa tandrigaariki istamaina aa gurraalaki koncham daanaa pettu. Aa Ganga nunchi konni neellu teesukuraa. Avi taagi padukuntaayi annaadu. Appudu nenu Ganga nunchi konni neellu teesukuvacchi vaallaki icchaanu. Sitaa Raamulu taagagaa migilina neellani Lakshmanudu kallaki addukuni taagaadu.

Appudu nenu Raamudini lopala hamsatulika talpam meeda padukomanagaa, aayana, nenu ippudu tapasvilaagaa bratakaali ani cheppi, Lakshmanudu teesukocchina darbhagaddi meeda padukunnaadu. Raamdu padukoboyemundu, Lakshmanudu Sita Raamula paadamulu kadigi, tadigudda tho tudichaadu. Appudu Sitamma Raamudi bhujaanni talagadagaa chesukuni padukundi. Nenu kaapalaa kaastaanu, nuvvu paduko Lakshmanaa ante, aayana nannu yelaa padukomantaavu Guhaa, inta daarunamaina drusyam chusaaka, ani nee tammudu Lakshmanudu edchaadayyaa. Idigo ee gaddi meede Sita Raamulu padukunnaaru" ani Guhudu Sita Raamulu padukunna gaddini Bharatudiki chupinchaadu.

Appudu Bharatudu, Sita Raamulu padukunna aa gaddi daggariki velli chudagaa, okavaipu gattigaa ottukuni, gaddi bhoomiloki nokkukuni undi. Idi Raamudu padukunna chotani Bharatudu grahinchaadu.

Manye saabharanaa suptaa sitaa asmin sayane tadaa

Tatra tatra hi drusyante saktaaha kanaka bindavaha

Alaage, Sitamma padukunna vaipu, bangaaru ravvalu padi unnaayi. Sitamma kattukunna pattucheera kongu daaramulu aa gaddiki chuttukuni unnaayi. Yekkado raajabhavanam lo padukovalasina Sita Raamulu, intamandi aatavikulu chustundagaa, gaddi meeda padukovalasi vacchindani, deenikantatiki tane kaaranamani Bharatudu nelameeda padi murchapoyaadu.
 
Taruvaata Bharatudu " Ee kshanam nunchi 14 samvatsaraala paatu nenu kudaa pattubatta kattanu. Naara cheerale kattukuntaanu. Jatalu dharistaanu. Nenu kudaa kandamulaalu, tene tintaanu" ani pratignya chesaadu. Ventane naara cheeralu dharinchi, Bharatudu aa raatriki Raamudu padukunna chotane pakkana nela meeda padukunnaadu.

Marunaadu udayam andaru Ganga daati munduki bayaluderaaru. Alaa konta duram prayaaninchaaka, vaaru Bharadwaaja aasramaanni cherukunnaaru. Appudu sainyaanni konta duramlo unchi, Bharata Satrughnulu Vasishtudi tho kalisi aa aasramamloki pravesinchaaru. (okasaari Bharadwaajudu Brahmagari gurinchi tapassu chesaadu. Appudu Brahma pratyaksham ayyi, yemi nee korika ani adigaadu. Naaku vedam chaduvukovataaniki 100 samvatsaraala aayurdhaayam kaavaali ani Bharadwaajudu adigaadu. Brahmagaaru sare annaaru. Alaa aayana Brahmagaari daggara 3 saarlu aayurdhaayam pucchukunnaadu. Alaa 4va saari kudaa tapassu cheyyagaa, Brahmagaaru pratyakshamai, Vedaalu yenta untaayo telusaa, chudu, ani chupiste avi parvataala antha yettu unnaayi. Nuvvu 300 samvatsaraallo chadivindi 3 guppillantha. Vedam anantam. Daanni yentakaalam chadivinaa adi telisedi kaadu. Poortigaa chadavagaligedi kaadu. Andukani nuvvu chadivinadaanitho truptipadu annaaru Brahmagaaru. Alaa Brahmagaari che aayurdhaayam pondina mahaanubhaavudu Bharadwaajudu.
Yedurugaa vastunna Vasishtudini chusi Bharadwajudu gaba gabaa vacchi arhya paadyamulu icchaaru. Taruvaata okarini okaru kusala prasnalu adigaaru. Appudu Bharadwaajudu, nuvvu ee aranyaaniki yenduku vacchaav ani adugagaa, nenu Raama darsanaaniki vacchaanani Bharatudu cheppaadu. (Bharadwaajudu trikaalavedi. Aayanaki Dasaradhudu maraninchaadani telusu).

Appudu Bharadwaajudu "Mee tandrigaaru 14 samvatsaraalu Raamudini aranyaalaki pampinchi, neeku raajyam icchaaru. Ee raajyaanni paripaalinchukune sthithi lo nuvvu unnaavu. Aayinaa kaani, intha sainyaanni teesukuni aranyaaniki vacchaavu. Mahaa paapakaaryamaina Raama hatya kosamani nuvvu vacchaavani naaku manasulo sankagaa undi" ani annaadu.
 
Hato asmi yadi maam yevam bhagavaan api manyate


Matto na dosham ashamker na yevam maam anushaadhi hi

Ee maatalu vinna Bharatudu kanneeru kaarustu " Mahaanubhaavaa! Naa dourbhagyamayyaa. Nenu yekkadiki vellinaa nannu chusi, Raamudini champataaniki vacchaavaa antunnaaru. Nenu Raamudini champataaniki raaledu. Nuvvu adigina prasna cheta nenu chanipoyaanu maharshi. Ee maata Guhudu adigaadu ante ardham chesukovacchu. Kaani inta goppa maharshulu, meeru kudaa ee maata annaaru ante, nenu bratakatam enduku. Nenu yennadu raajyam kaavaalani, Raamudu aranyavaasam cheyyalani koraledu. Kaani naa meeda unna vipareetamaina prema cheta maa amma nenu lenappudu rendu varaalu adigindi. Raamudiki pattaabhishekham cheyinchaalani aranyaaniki vacchaanu. Nenu Raamudini champentha durmaargudini kaanu maharshi" ani aayana paadaala meeda padi yedchaadu.

Appudu Bharadwaajudu " Nuvvu yetuvanti vaadivo naaku telusu Bharataa. Nuvvu ituvanti duraalochana cheyyavani telusu. Ayinaa ninnu yenduku adigaano telusaa Bharataa. Nee seelam yetuvantido lokaaniki cheppatam kosame nenu ee maata adigaanu. Nuvvu nee maata yandu nilabadedavu gaaka." ani aaseervadinchina pimmata, " Naayanaa, ee raatriki naa aathidhyaanni sweekarinchu" annaadu.

Appudu Bharatudu, " Meeru naaku arhyam, paadyam icchaaru. naaku intakannaa yemi kaavaali. Naaku yemi voddu" annaadu. Mari nee sainyaanni yekkada pettaavu ani Bharadwaajudu adugagaa, sainyaanni ikkadiki teesukuvaste aasramam paadu avutundi ani vaallani dooramgaa pettaanu ani Bharatudu annaadu.

Appudu Bharadwaajudu " Anta duramgaa yenduku pettaavayyaa. Ivaala nenu aathidyam ivvaali anukuntunnaanu. Kaavuna nuvvu naa aathidhyaanni teesukuni vellalsinde. Nee gurraalaki, yenugulaki, ontelaki, sainyaaniki, purohitulaki, mantrulaki, ne tallulaki yetuvanti aathidhyam ivvaalo atuvanti aatidhyam istaanu" annaadu.
 
Aahvaayo vishya karmanam aham twashtaaram yeva cha

Aathidhyam kartum igcchaami tatra me samvidheeyataam


Aahvaayo deva gandharvaan vishwaa vasu mahaa huhuun


Tadhaiva apsaraso deveer gandharveeh cha api sarvashah


Iha me bhagavaan somo vidhattaam annam uttamam


Bhakshyam bhojyam cha choshyam cha lehyam cha vividham bahu


Tatra raaja aasanam divyam vyaajanam chatram yeva cha


Bharato mamtribhih saardham abhyavartata raajavat

Appudaa Bharadwaaja maharshi aachamanam chesi Viswakarmani, Twashta ni praardhana chesi, "Ikkadiki raakumaarulaina Bharata Satrughnulu vacchaaru. Vaari venakaala senaabalam vacchindi. Purohitulu, maharshulu vacchaaru. Veellallo yevarevaru yetuvanti bhavanamulalo nivasistaaro, atuvanti bhavanamulanu O Viswakarmaa! nuvvu nirminchugaaka" (Raajulu nivasinchevaatini Harmyamulu, baaga dabbu unnavaaru undevaatini Praasaadamulu ani antaaru).

Viswakarma uttarakshanam lo yevariki kaavalasina bhavanaalani vaallaki nirminchaadu.

Taruvaata aayana Kuberudini, Brahma ni praardhana chesi, "Kuberaa! Nee daggara unna velamandi apsarasalanu pampinchu. O Brahma devaa! nee daggara unna apsarasalani kudaa pampinchaali. Vaaritho paatugaa Naaradudu, Tumburudu, Huhu ane devagaayakulu raavaali. Alaage ikkada paayasam yerulai pravahinchaali. Puliyabettina pallanunchi, pindi nunchi, bellam nunchi puttina kallu (sura) ikkada nadulugaa pravahinchaali. Yenugulu, gurraalu, ontelu tinataaniki kaavalasina aahaaram guttalu guttalu gaa padipovaali. Parvataalalaa annapuraasulu yerpadaali. Vaatitho paatu kuralu, pacchallu, pulusulu kaavaali. Ivanni tinnaaka jeernam avaataaniki sonti, lavangam, inguva kaligina yavvanapu perugu kaavaali. Aakali puttinchataaniki koncham pullagaa unna perugu kaavaali. Annam lo kalupukovataaniki kammaga unna perugu puttaali.
 
Veetitho paatu andaru moham kadukkovataaniki churnamulu kaavaali. Vantiki, juttuki raasukune aamalakam (usirikaaya tho chesina mudda), sunnipindi, nune modalaina manchi manchi bangaaru paatralalo kaavaali. Konni vela mandi apsarasalu vacchi, okkokka sainikudini peetham meeda kurchobetti vollanthaa nune raasi, nalugu petti, snaanam cheyinchaali. Ikkada unna vaallalo baagaa gaddaalu penchukunna rushulu, brahmanulu unnaaru. Vaallu gaddam duvvukovataaniki manchi duvvenalu raavaali. Veellu ivanni tinnaaka inkaa tinaali anipiste, tondaragaa jeernam avataaniki oushadaalu kaavaali. Andukani O Somudaa! Chandrudaa! meeru ivi siddham cheyyandi.
Apsarasalu naatyam cheyyaali, ippatikippudu ikkada pedda pallathi velaga chetlu, panasa chetlu puttaali. Yekkadekkadi nundo chilukalu raavaali. Kuberudi radhamaina chaitraradham raavaali. Maamidi chetlu puttaali. Kunkudu chetlu puttaali. Veetitho paatu yevariki yentha vedi kaavaalo, antha veditho neellu puttaali. Andariki kattukovataaniki battalu, todukkovataaniki cheppulu kaavaali. Bharatudi kosam oka Bramhaandamaina Harmyam yerpadaali." ani praardhinchaadu.

Appudu gurraalu, yenugulu tama jeevitamlo tinanatuvanti bhojanam chesaayi. Okkokkadiki naluguru apsarasalu nalugu petti snaanam cheyinchaaru. Bharatudu tana mantrulatho kalisi aa Harmyam loki pravesinchaadu. Andulo oka pedda vedika, daani meeda kanakapu simhaasanam, daani meeda oka pedda godugu unnaayi. Lopaliki vellina Bharatudu aa simhaasanam meeda Raamudu kurchunnattu bhaavinchi, kinda unna paadapeethaaniki tala tagilettu gaa namaskaaram chesi, chaamaraanni okasaari visiri, ivanni Raamudiki chendavalasinavi ani, mantri kurchune chota kurchunnaadu.

Appudu aa sabhaloki Rambha modalaina vaaru vacchi naatyam chesaaru. Alaage, Naaradudu, Tumburudu modalaina vaaru vacchi paatalu paadaaru. Yedannaa taagataaniki unte baagundu ani Bharatudu anukunnaadu. Ventane, akkada oka paayasapu nadi pravahinchindi. Andaru aa nadi nunchi yenta kaavaalo antha paasayaanni bangaaru paatralalo munchukuni taagaaru.
 
Andaru annitini baaga anubhavinchaaru. Sainikulandaru baaga tinesi, taagesi padukunte, apsarasalu vacchi vaalla kaallu pattaaru. Appudu aa sainikulu "Manam venakki Ayodhyaki velloddu. Mundu chitrakuta parvataalaki vaddu. Ikkade Bharadwaaja aasramam lo undipodamu" ani santoshamtho kekalu vesaaru. Yenugulu, gurraalu kudaa aanandapaddayi.

Marunaadu tellavaare sariki anni adrusyamayyaayi.

Taruvaata Bharatudu, Kousalya, Sumitra, Kaikeyi vacchi Bharadwaaja maharshi paadaalaki namaskaaram chesaaru. Appudu Bharadwaajudu Bharatudini daggariki pilichi, " Veellu mugguru mee ammalu kadaa, veellalo yevaru yevaro cheptaavaa" annaadu.

Appudu Bharatudu "Sumitra cheyyi pattukuni unna ee amma, simham laa nadavagaliginavaadu, Aditi daatanu kannattu Raamachandrudini kanna talli, Maa amma Kousalya. Veerulu, vikramaarkulu ayina Lakshmana Satrughnulanu kanna talli ee Sumitra. Raamudu aranyavaasaaniki vellataaniki kaaranamainadi, kattukunna bharta maraninchataaniki kaaranamaina dushta charitra kaliginatuvantidi, yeppudu korikalu korutu, krodhamga undetuvantidi ee Kaikeyi naa talli" ani annaadu.

Na doshena avagamtavyaa kaikeyee bharata twayaa


Raama pravraajanam hyaa yetat sukha udarkam bhavishyati


Devaanaam daanavaanaam cha runeenaam bhaavitaatmanaam


Hitameva bhavisyardhi raamapravraajanaadihaa

Appudu Bharadwaajudu "Eevida Raamuni aranyavaasamunaku kaaranamaina maata vaastavame. Kaani Raamudu alaa aranyaalaki velite tappa devatalaki, rushulaki rakshana anedi kalagatam jaragadu. Alaa Raamudu aranyavaasaaniki vellettu devatalu Kaikeyi cheta palikinchaaru. Anducheta nuvvu inka yennadu Kaika yandu dosham pattaku" annaadu.
 
Bharadwaajudi maatalu vinna Bharatudu " Sare meeru cheppinatte pravartistaanu. Raamudu yekkadunnaado maadu selavivvandi" annaadu.

"Ayite nuvvu ilaa dakshinaabhi mukhamgaa velli nairutiki tirigite, akkada oka irukainatuvanti daari vastundi. Andulonunchi jaagrattagaa yenugulani, gurraalani nadipinchukuntu velite, akkada Chitrakuta parvatam meeda, Mandaakini nadi pakkana Raamudu aasramaanni nirminchukuni unnaadu" ani Bharadwaaja maharshi cheppaaru. Andaru Bharadwaaja maharshi cheppina vidhamgaa Raamudini cherukovataaniki bayaluderaaru.

Ee logaa aa Chitrakuta parvatam daggara Raamudu Mandaakini nadi pravaahaanni Sitammaki chupistu, "Sitaa, nuvvu Lakshmanudu naa pakkana undagaa, ee nadilo snanam chestu, ee vanaalani, ee vanamloni mrugaala andaalani, ikkada parvataalani chustunte yento aanandamgaa undi. Naaku Ayodhya jnaapakam raavatam ledu. 14 samvatsaraalu chitikalo gadichipotaayi anipistundi" annaadu.

Raamudi darsanam chesukovaali ani Bharatudu vegamgaa munduki velutunnaadu. Appudu aayanaki konta dooramlo poga kanipinchindi. Alaage chetlaki guddalu katti unnaayi. Lakshmanudu raatriputa Mandaakini nadi nunchi neeru teccheppudu daari marichipokundaa undataaniki chetlaki guddalu kattaadani Bharatudu grahinchaadu. Inka Raamudu yento dooram lo ledu ani Bharatudu aa aasramam vaipu vegamgaa parugulu teesaadu.