Kishkindha kaanda- Iravayi rendava roju

Kabandhudu cheppina vidhamgaa RaamaLakshmanulu bayaluderi Pampaa sarassuki cherukunnaaru. Aa Pampaa nadilo aravirisina padmaalu, paiki yegiri neellallo padutunna chepalani chusi, Raamudu baadhapaddaadu. Aayanaki vaatini chudagaane Sitamma mukhamu, kannulu gurtukocchi, bhoruna vilapinchaadu. Appudaayana Lakshmanuditho "Chusaavaa Lakshmanaa! Ee praantam yenta baagundo. Ee chetlaki viseshamgaa puvvulu unnaayi. Aa puvvulu kindaki padutunnaayi. Yekkada chusinaa pushpamula guttulu gaaliki atu itu kadulutu unnaayi. Alaa kindaki padutunna puvvulani, kadulutunna guttulani chustunte naaku yemanipistundi ante, Vaayudevudu yevariki kanapadakundaa vacchi ee poola guttulato aadukuntunnaadaa! anipistundi. Ee chetlaki allukunna teegalu paiki velli pedda pedda puvvulani pushpinchaayi. Ivanni chudataaniki yenta andamgaa unnaayo. Naaku ivanni chustunte, Sita naa pakkana ledu anna vishayam gnaapakaaniki vacchi nenu naa swasthata kolpotunnaanu.

Yevaru adakkundaane meghaalu aakaasamlo varshaanni varshistunnaayi. Alaage ee chetlu kudaa pushpaalani varshistunnaayi. Ivi chetlaa, lekapote pushpaalani varshinche meghaalaa ani naaku anumaanam vastundi. Ee praantam anthaa pushpamulatho nindipoyi undi.

Matta kokila sannaadhaihi nartayan iva paadapaan


Saila kandara nishkaantaha prageeta iva cha anilaha


Ikkada gaali oka vichitramaina dhwani chestu chetlani kaduputu veestundi. Alaage ikkada kokila paata paadutundi. Ivanni chustunte naaku yemanipistundi ante, Vaayuvu paata paadutunnaadu, chetlanni naatyam chestunnaayi. Kokila chetlameeda kurchuni pakkavaayidyaalu kustundi. Nenu yedannaa nrutya kaaryakramaaniki vacchaanaa anipistundi. Ee samayamlo Sita naa pakkana unte yentha baagundedo. Sita pakkana lekapovatam valana nenu praanamulatho undalenemo anipistundi.
 
Lakshmanaa! Alaa chudu. Aa konda meeda maga nemali puri vippi naatyam chestunte, aada nemali daani chuttu parama santoshamtho yelaa tirugutundo chudu. Avunule, yenduku aadavu. Aa maga nemali bhaarya ayina aada nemalini, Raavanaasurudu yettukupoledu kadaa. Yenni aatalainaa aadataayi. Naa manassu Sita daggara untundi, Sita manassu naa daggara untundi. Andukani maa iddariki unnadi okate manasu. Aa okka manassu aanandinchaali ante, okari pakkana okaram undaali. Alaa lekapovatam cheta ivaala naa manassu aanandapadatam ledu. Idi chaitra maasam kanuka Sita kudaa ilaanti drusyaalani chustu untundi. Magavaadinu nene intha baadha padutunte, Sita inka yentha baadha padutundo Lakshmanaa.

Poorvam chaitra maasamlo ituvanti gaali veestunte, nenu yentho santoshinchevaadini. Ivaala ade gaali veestunte, naaku dukkham ga undi. Ee aravirisina puvvulani daggaragaa chustunte, aa puvvulaloni gaali naa mukhaaniki tagulutunte yelaa undo telusaa Lakshmanaa. Sita mukham naa mukhaaniki daggaragaa unnappudu, Sita mukku nundi vidichipettina niswaasa vaayuvu naa buggalaki tagilina anubhooti kalugutundi. Akkada aa tummedalu puvvula meeda vaali, anduloni makarandaanni taagi yelaa vellipotunnaayo chudu. Yenta andamgaa undi aa sannivesam. Kaani naa manassuki yendukano aanandam kalagatam ledu. Ilaantappudu Sita naa pakkana undi, appudappudu haasyam aadutu, appudappudu hitamaina maatalu maatlaadutu unte, aame noti venta vacche aa madhuramaina maatalatho kudina ee sannivesaanni chustene naaku santoshamgaa untundi.

Sitani chudakundaa nenu undalenu. Naa sareeram padipotundi. Andukani nuvvu Ayodhyaki velli Bharatudini pattaabhishekham chesukomanu" ani Raamudu annaadu.

Utsaaho balavaan aarya naashti utpaahaat param balam

Saha utpaahasya hi lokeshu na kinchit api durlabham

Appudu Lakshmanudu "Annayya! Snehamu, premaa undavalasinde. Kaani maree intha picchi prema ayite bharinchatam kastam. Nuvvu gurtupettuko annayya, neeku intha dukkhaaniki kaaranam ayina Raavanaasurudu swargalokaaniki vellinaa, paataalalokam loki velli daakkunnaa, malli tana talli kadupulo duripoyinaa, vaadini maatram vadalanu, champi teerutaanu. Nuvvu ee dukkhaanni vidichipettu. Dukkham pondite utsaaham nasistundi. Utsaaham unte prapancham lo saadhinchalenidi yedi ledu. Kaani utsaaham pote, tanalo yentha sakti unnaa, adantaa bhayam cheta, dukkham cheta panikiraakundaa potundi. Andukani annayya, utsaahaanni pondu" ani annaadu.

Lakshmanudi maatalaki Raamudu santoshinchinavaadu ayyi upasaantini pondaadu. Appudu RaamaLakshmanulu iddaru Rushyamuka parvatam vaipunaku bayaluderaaru.

Alaa vastunna RaamaLakshmanulanu Rushyamuka parvata sikharamula meeda nundi Sugreevudu chusi bhayam tho gadda kattukupoyaadu. Naara cheeralu kattukuni, kodandaalu pattukuni, aranyamlo ni chetla vaipu chustu vastunna RaamaLakshmanulani chusi, Vaali tanani champataaniki veellani pampaademo ani Sugreevudu bhayapadi tana naluguru vaanara mantrula daggariki velli, "Chusaaraa, yevaro iddaru naara cheeralu kattukunna veerulu vacchestunnaaru. Vaallu nannu champataanike vastunnaaru. Randi, paaripodaamu" ani aa naluguru vaanaramulatho kalisi oka sikharam meeda nundi maroka sikharam meedaki dukaadu. Vaallu vacchestunnaaremo anna bhayam tho alaa okko sikharaanni daataadu. Vaallu alaa gentutu unte, chetlu virigipoyaayi. Yenugulu, pululu dikkulu patti paaripoyaayi. Alaa kontasepu genti, genti, tana mantrulatho kalisi oka chota kurchunnaadu. (Sugreevudi mantrulalo Hanumanthudu okadu).

Sambhramaha tyajataam yesha sarvaihi vaali krute mahaan


Malayo nilayam girivaro bhayam na iha asthi vaalinaha

Appudu vaakya kovidhudaina Hamumanthudu Sugreevuditho "Sugreevaa! Yendukayya ilaa sikharaala meeda yegurutunnaavu. Ikkadiki Vaali raadu kadaa. Vaaliki unna saapam valana ee parvatam meedaki vaste maranistaadu. Neeku kanapadinavaadu Vaali kaadu. Mari yendukee gentulu. Nuvvu mahaaraajugaa undavalasina vaadivi. Yevaro iddarini chusi, ninnu champataaniki vacchaaru anukuni, gentulu vesaavu. Yemitayyaa e chapalatwam. Nadaka cheta, avayavamula kadalika cheta, maata cheta, avatalivaaru yetuvanti sthiti lo unnaaro, yenduku vacchaaro, vaari manasulo ye bhaavana undo kanipetti, daaniki anugunamgaa nadichi, tanani, tana prajalani rakshinchukogala samardhata yevariki unnado, vaadu raaju.

Anthe kaani kanapadda prativaadini chusi ilaa paaripote, nuvvu repu raachapadavini yelaa nirvahistavu Sugreevaa" ani adigaadu.

Appudu Sugreevudu "Hanumaa! Nenu yenduku bhayapadutunnaano telusaa. Raajulainavaaru chaalaa rahasyamgaa pravartistaaru. Vaaliki nenu satruvuni kanuka, nannu raajyam nundi bayatiki pampaadu kanuka, taanu ee kondameedaki raaledu kanuka, nannu samharinchatam kosam ani tanatho samaanamaina, balavantulaina iddaru kshatriyulani muni kumaarulalaa ikkadiki pampistunnaadu. Anduke vaallu nirbhayamgaa chetla vanka chustunnaaru. Vaalla chetullo kodandaalu unnaayi. Andukani nenu bhayapadutunnaanu. Anthagaa chebutunnaavu kaabatti, Hanuma, nuvvu oka pani cheyyi. Nuvvu ee rupaanni vidichipetti veroka rupaanni pondu. Aa roopamlo aa iddari daggariki vellu. Naa vaipuki tirigi maatlaadu. Vaallu naa yandu prematho vastunnaaraa, satrutwam tho vastunnaaraa anna vishayaanni baagaa kanipettu. Prematho vastunna vaaraite vaallani teesukuraa. Lekapote manam vere maargaanni aalochiddaamu. Andukani nuvvu tondaragaa vellu" ani Sugreevudu annaadu.

Kapi roopam parityajya hanumaan maarutaatmajaha


Bhikshu rupam tatho bheje sathabuddhitayaa kapihi
 
Appudu Hanumanthudu tana kapi roopaanni vidichipetti, bhikshu roopaanni (sanyaasi roopaanni) pondi, satha buddhitho bayaluderi Raamudi daggariki vellaadu. Sanyaasi roopamlo unna Hanumantudu Raamudi daggariki velli namaskarinchi, "Mimmalni chustunte chaalaa aascharyam gaa undi. Meeru raajarshula laagaa, taapasula laagaa unnaaru. Viseshamaina kaanti tho unnaaru. Meeru nadichi vastunte, mimmalni chusi mrugaalanni paaripotunaayi. Mimmalni chusi, ikkadunna sarva bhootamulu bhayapadutunnaayi. Mee kaanti cheta ikkadunna nadulalo jalaalu sobhistunnaayi. Meeru nadustunte, simhaalu nadustunnaayaa annattugaa undi. Simhaala balaanni adhigaminchina swaroopamtho unnaaru. Mee chetulalo kodandaalu, baanaalu unnaayi. Mimmalni chustunte yetuvanti satruvuni ayinaa samharinchagaligina paraakramam cheta viraajillutunna vaari laa kanapadutunnaaru. Theevigaa nadiche yeddullaa nadustunnaaru. Nadustunna parvataalalaa unnaaru. Padmamula vanti kannulatho unnaaru. Jataamandalaalu kattukuni unnaaru. Ee rupamulu okadaanitho okati saripovatam ledu. Meeru Surya chandrulla unnaaru. Visaalamaina vakshasthalam tho unnaaru. Manushya roopam lo unna devatala laa unnaaru. Pedda bhujaalatho unnaaru. Mee baahuvulu cheta ee samastha prdhvi mandalaanni rakshinchagaligina vaarilaa kanapadutunnaaru. Atuvanti meeru ilaa yenduku nadichi vastunnaaru. Deeniki kaaranam yemiti. Mee molalaki chaalaa pedda kattulu katti unnaayi. Aa kattulani chuste bhayam vestundi.

Nenu Sugreevudi sachivudini. Hanuma antaaru. Annagaaraina Vaali cheta taramabadinatuvanti maa raajaina Sugreevudu raajyaanni vidichipetti Rushyamuka parvata sikharamula meeda naluguru mantrulatho kalisi untaadu. Aayana dharmaatmudu. Meetho sneham cheyyalani anukuntunnaadu. Andukani meeru maa prabhuvu tho yenduku sneham cheyyakudadu. Nenu yennoo vishayaalu maatlaadutunnaanu. Meeru naatho maatlaadaledu. Meeru maatlaadite vinaalani undi. Meeru maatlaadandi" ani cheppi Hanuma nilabadipoyaadu.
 
Raamudini chudagaane sanyaasi roopam lo unna Hanumanthudu aa sanyaasi rupaanni vidichipetti, tana nija swaroopaaniki vacchesaadu. Yendukante, aayanaki Raamudu Sri Mahaa Vishnuvu gaa darsanam icchaaru.

Appudu Raamudu Lakshmanudi tho ilaa annaadu "Chusaavaa Lakshamanaa, Hanuma yelaa maatlaadaado. Aayana matalu vinnaavaa. Ilaaga maatlaadevaadu mantrigaa dorikite kaaryaalu yenduku neraveravu! Ilaa maatlaadevaadu yedurugaa vacchi nilabadite, katti patti praanam teeseddaam anukunna vyakti kudaa kattini oralo pettestaadu. Ituvanti vyakti mantrigaa kaligina aa raaju yenta adrusthtavantudu. Eeyana maatlaadina vidhaanaanni chuste,Rugvedam, Yajurvedam, Saamavedam teliyakapote ilaa maatlaadaledu. Annitini minchi eeyana vyaakaranaanni chaalaa saarlu chaduvukunnaadu. Eeyanaki upanishattula arhdam poortigaa telusu. Andukane aayana maatlaadetappudu kanubommalu nishkaaranamgaa kadalatam ledu. Lalaatam kadalatam ledu. Vaakyamu lopalanunchi bayatiki vaccheppudu gonugutunnattu ledu. Gattigaa ledu. Eeyana maatalu praarambhinchina daggara nunchi, chivari varaku oke swaram tho poorti chestunnaaru. Kaallu, chetulu, sareeraanni kadapatamledu. Ye sabdaanni yelaa uccharinchaalo, yentavaraku uccharinchaalo alaa palukutunnaaru. Ituvanti vyakti Sugreevudiki sachivudigaa doriki, mana daggariki vacchi Sugreevuditho sneam kalapaalani korukuntunnaadu kanuka, manam anukuntunnatuvanti korika siddhinchinatte. Manam yevaramo, ee aranyaaniki yenduku vacchaamo Hanumaki cheppu Lakshmanaa" annaadu.
 
Appudu Lakshmanudu "Ayyaa Hanumaa, eeyana Dasaradhudi kumaarudaina Raamudu. Aa Dasaradudu parama dharmaatmudai raajyaanni paripaalinchaadu. Aayana unnappudu yevaru aayanani dweeshinchaledu. Aayana yevarini dweshinchaledu. Chaturmukha Brahma yelaa ayite andari cheta gouravinchabadataaro, alaa Dasaradudu lokulandari cheta gouravinchabade vaadu. Atuvanti tandri maataki kattubadi, Raamudu aranyaalaki vacchaadu. Appudu yevaro oka raakshasudu Raamudi bhaarya ayina Sitammani apaharinchaadu. Sitammani vetike prayatnamlo undagaa, maaku Kabandhudu ane Raakshasudu kanapaddaadu. Aayanani samharinchi, sareeraanni dahiste, aayana malli Dhanuvu ane sareeraanni pondi mammalni Sugreevuditho sneham cheyyamani cheppaadu. Andukani memu ikkadiki vacchaamu.

Nenu Lakshmanudini, Raamudi tammudu ani lokam antundi. Kaani, Raamudi gunaganamula cheta trupti pondinavaadinai, aa gunamulacheta viseshamaina aanandaanni pondinavaadinai, Raamudiki daasudini anukuntaanu. Lokamlo kastamlo unnavaallu andaru Raamudiki saranaagati chesaari. Atuvanti Raamudu ee naadu Sugreevudi snehaanni korutunnaadu. Andukane memu Sugreevudini mitrudigaa pondaali anukuntunnaamu" annaadu.

Eedrusaa buddhi sampannaa jitakrodhaa jitendriyaha


Drushtvyaa vaanare indrena dishtya darsanam aagataha

Appudu Hanumantudu "Jitendriyulai, Dharmaatmulaina RaamaLakshmanulani chudatam maa Sugreevudiki chaalaa santoshamga untundi. Randayyaa mimmalni teesukelataanu" ani cheppi RaamaLakshmanulani iddarini tana veepu meeda kurchobettukuni aa Rushyamuka parvata sikharam meedaki yekkaadu.