Yuddha kaanda- Nalabhai rendava roju

Devatalandaritho paatugaa akkadiki vacchina Sivudu annaadu "Naayanaa Raama! Nee tammudaina Bharatudu Ayodhyalo deenamgaa unnaadu. Aayanani oodaarchu. Nee talli Kousalya devini ooradinchu. Kaikeyi, Sumitralaki namaskarinchu. Satrughnudini ooradinchu. Ikshvaaku vamseeyulu inthakaalam nunchi paramparaagatamgaa paripaalistunna raajyaanni nuvvu paripaalinchu. Neevaarini santhoshapettu. Ye vamsamlo janminchaavo aa vamsaanni penchu. Yaagaalu cheyyi, Brahmanulaku bhoori daanaalu chesi parama santruptini pondu. Tadanantaram swargaaniki cherukunduvugaani. Adigo, aa vimaanamlo mee tandri Dasaradha mahaaraaju unnaaru. Velli chudu" annaaru.

Tandrini chudagaane Lakshmanuditho kalisi Raamudu namaskaaram chesaadu. Appudu Dasaradhudu Raamudini okkasaari aanandam tho gattigaa kougilinchukuni tana toda meeda kurchobettukuni, "Raama! Nenu swargalokamlo viharinchaanu raa. Indralokam lo tirigaanu. Kaani nuvvvu lekapote adi kudaa pedda sukhamgaa anipinchaledu. Aanaadu neeku pattaabhishekham cheddaam anukovatam, nenu yento aanandaanni pondatam, raatri Kaikeyi varaalu adagatam, nee pattaabhishekham bhagnam avvatam, aanaadu nenu yedchi yedchi naa sareeraanni vadilipettatam naaku inkaa gnaapakam unnaayi. Nenu ipudu telusukunnadi yentante, aa pattaabhishekham bhagnam avataaniki kaaranam devatalu. Raavana samhaaram jaragaali kanuka devatalu aa naadu nee pattaabhishekhaanni bhagnam chesaaru" annaadu.

Appudu Raamudu "Aanaadu meeru bhaavanaa vyaagrata pondi, naa pattaabhishekham bhagnam avataaniki Kaikamma kaaranam anukuni, ninnu vidichipettestunnaanu, nuvvu naa bhaaryavi kaavu, nee kumaarudu Bharatudu naa koduku kaadu annaaru. Aa maatani meeru upasamharinchukondi. Nenu santohistaanu" annaadu.

Appudu Dasaradhudu "Nuvvu korukunnattu tappakundaa jarugutundi" annaadu. Taruvaata aayana Lakshmanuditho "Naayanaa Lakshmana! Nuvvuraa praagnudivi ante. Chakkagaa annayya seva chesaavu. Ilaage sarvakaalamula yandu annayyani, vadinani sevistu nee janma charitaardham cheskuko" annaadu.
 
Appudu Dasaradhudu Raamalakshmanula venakaala tanaki namaskaaram chestu nilabadda Sitammani daggariki pilichi, "Amma Sitamma! Nee manasuku kashtam kaligindaa. Sitaa..neetho prajoyanam ledu, nenu ninnu vidichipettestunnaanu. Nee istam vacchina chotiki vellu ani maavaadu annaadu kadaa. Alaa annaadu ani nuvvu baadhapaddaavu. Ivaala nenu urdhalokavaasinamma. Tappu maata chebite padipotaanu. Neekoka nijam cheptaanu. Raamudiki nee meeda yeppudu atuvanti abhipraayam ledu. Aa maata yendukannaado telusaa. Ninnu verokaru yeppudu veletti chupakudadu ani tana taapatrayam.

Kuturaa! Nuvvu ivaala chesina pati seva valla jarigina goppa vishayam yento telusaa. Itahpoorvam pativratalai bhartani sevinchinavaalla charitralanu pakkanapetti, pativrata ante Sitamma ani ninnu chupistunnaaru. Nee laanti kodalu naa vamsaaniki raavatam naa adrushtam. Neku nenu cheppataaniki inka yemi ledamma. Neeku anni telusu. Kaani maamagaarigaa okka maata cheptaanu. Amma! Bharta maatrame daivamgaa telusuko" annaadu.

Tarvaata Dasaradhudu aa vimaanam lo urdhalokaalaki vellipoyaadu.

Appudu Devendrudu "Raama! Okkasaari memu vacchi darsanam iste, aa darsanam vrudhaa kaakudadu. Andukani yedanna oka varam koruko" annaadu.

Raamudu annaadu "Naakosamani tama kodukulani, bhaaryalani vidichipetti yenno kotla vaanaraalu, bhallukaalu, kondamucchulu yuddhaaniki vacchaayi. Alaa vacchina vaatilo konni migilaayi. Migilina vaatillo konnitiki chetulu tegipoyi, konnitiki kaallu tegipoyi, inkaa konni yuddhabhoomilo raktam odutu padi unnaayi. Konni yamasadanamunaku vellipoyaayi. Meeru nijamgaa naayandu preeti chendinavaaraite, yama sadanaaniki vellina vaanaramulanni bratakaali. Yuddhabhoomilo gaayapadda kothulu, kondamucchulu, bhallukaalu malli javasatvaalatho paiki levaali. Avanni yuddhaaniki vacchinappudu yentha balam tho unnaayo, ippudu malli anthe balam tho undaali. Veellandaru yekkadiki vellinaa akkada chetlaki phalaalu phalinchaali. Puvvulu puyyaali. Akkada samruddhigaa tene undaali. Vaallu taagataaniki yeppudu manchineeru pravahistu undaali" annaadu.
 
Indrudu "Tappakundaa neeku ee varaanni kataakshistunnaanu" annaadu.

Ventane yuddha bhoomilo padi unnavaaru lechi vacchaaru. Yama sadanaaniki vellinavaaru tirigi vacchesaaru. Vaallandaru parama santoshaanni pondaaru.

Aa roju raatri akkada visraminchaaru. Marunaadu udayam Raamudu Vibheeshanudini pilichi "Nenu tondaragaa Ayodhya cherukovaali anukuntunnaanu. Ikkadanunchi kaali nadakana velite chaalaa samayam padutundi kanuka ventane vellataaniki yedanna prayaana saadhanam yerpaatu avutundaa" annaadu.

Vibheeshanudu "Mana daggara Pushpaka vimaanam undi. Uttara kshanam lo meeru Ayodhyaki cheripotaaru. Inni kastaalu paddaaru kada. Sitamma labhinchindi kadaa. Sitamma abhyangana snaanam aacharinchi, pattu puttam kattukuni, nagalu alankarinchukundi kadaa. Meeru kudaa talasnaanam chesi, pattubattalu kattukuni, aabharanaalu daalchi, naa daggara bahumatulu andukuni meeru bayaluderite nenu preeti pondutaanu" annaadu.

Appudu Raamudu "Naa tammudaina Bharatudu akkada jatalu penchukuni, matti pattina vastram kattukuni, naa paadukalani simhaasanam meeda pettukuni, nannu chudaali ani sokistu raajyam chestunnaadu. Aa Bharatudu snaanam cheyyakundaa nenu snaanam cheyyanaa. Bharatudu pattuputtam kattukokamundu nenu kattukonaa. Bharatudu aabharanaalu pettukokamundu nenu pettukonaa. Naaku tondaragaa Bharatudini chudaali ani undi" annaadu.

Vibheeshanudu ventane Pushpaka vimaanaanni yerpaatu chesaadu. Raamudu aa vimaanaanni adirohinchaaka "Meerandaru naakosam chaalaa kastapaddaaru. Inka meeru visraanthi teesukondi. Nenu bayaluderataanu" ani chebutundagaa, akkadivaallandaru annaaru "Mimmalni vidichipetti memu undalemu. Memu meetho Ayodhyaki vacchestaamu. Memu akkada yekkuva rojulu undi mimmalni ibbandi pettamu. Mimmalni kanna Kousalyaa devini okkasaari chudaalani undi. Meeru pattaabhishiktulugaa chudaalani undi Raamaa" annaaru.
 
Visaala hrudayudaina Raamudu sare anesariki akkadunnavaaru andaru aa Pushpaka Vimaanamloki gabagabaa yekkesaaru. Taruvaata aa vimaanam aakaasamloki yegiripoyindi. Appudu Raamudu Sitammaki aa Pushpaka Vimaanam nundi kindaki chupistu, "Sitaa, chusavaa. Ide nenu Raavanudini padagottina pradesam. Adigo adi Kumbhakarnudu padipoyina pradesam. Adi Naraantakudu padipoyina pradesam. Idi Hanuma Virupaakshudini padagottina pradesam. Aa samudramlo unna setuvu memu vaanaramulatho kalisi nirminchaamu. Ikkade memandaramu kurchuni ee samudraanni yelaa daatatam ani anukunnaamu. Ide Kishkindha. Ikkadanunche vaanaraalu anni dikkulaki nee jaada kanipettatam kosamani bayaluderaayi, ani cheptunte Sugreevudu gabagabaa vacchi, "Raama! Manam Kishkinda meeda nunchi velitunnaamu kadaa. Naa bhaaryalu Taara, Ruma chustuntaaru. Vaallani kudaa yekkinchukundaamu" annaadu.

Appudu Pushpakaanni kindaki dimpaaru. Sugreevudu ventane velli Taara, Rumalaki vishayaanni cheppi rammannaadu. Appudu Taara migilina aadavaari daggariki velli, "Randi, randi. Sugreevudu Jayaanni saadhinchi Raama pattaabhishekhaniki veltunnaadu. Manchi manchi battalu, aabharanaalu vesukuni andaru vaccheyyandi" annadi. Appudu vaallu maanava kaanthala laagaa kaamarupaalani dharinchi, pattuputtaalu katti, aabharanaalu vesukuni, pushpaka vimaanaaniki pradakshina chesi, lopaliki yekki, "Sitamma yekkada, Sitamma yekkada" ani adigaaru.

"Aavide Sitamma" ani chupiste andaru velli aameki namaskarinchaaru. Appudu Sitamma vaallandarini santoshamgaa kougilinchukuni, palakarinchindi.

Malli Raamudu annaadu "Sita! Ade Rushyamuka parvatam. Akkade nenu Sugreevudini kalusukunnaanu. Adi Sabari aasramam. Akkada unna chikkati vanam lo Kabandhudini champaamu. Chusaava Sita, idi manam unna Panchavati aasramam. Ikkade Raavanudu ninnu apaharinchaadu" ani Raamudu cheptunte Sitamma gabukkuna Raamudi cheyyi pattukundi.
 
Konthadooram vellaaka "Ade Agastya maharshi aasramam. Ikkade Agastyudu naaku Raavana samhaaram kosam astraanni icchaadu. Akkada kanapadutunnadi Suteekshnudi aasramam. Akada kanapadutunnadi Chitrakuta parvatam. Ikkade manam tirugutu undevaallam" annaadu.

Alaa aa Pushpakam kontha munduki vellaaka vaallaki Bharadwaaja maharshi aasramam kanapadindi. Appudu aa Pushpakaanni akkada dimpi, Bharadwaajudiki namaskarinchaaru. Appudu Bharadwaajuu "Raama! Nenu naa tapahsakti tho anni kaalamulayandu nee gurinchi telusukuntunnaanu. Nuvvu Raavana samhaaram cheyyatam kudaa naaku telusu. Ivaala okka raatri naa daggara undi, visraanti teesukuni, naa aathidhyam teesukuni bayaluderu" annaadu.

Appudu Raamudu Hanumanthudini pilichi "Hanuma! Nuvvu ikkadanunchi bayaluderi velli, Gangaanadi odduna Srungibheripuramlo Guhudu untaadu. Atanu naaku mikkili snehitudu. Aa Guhudiki naa kshema samaachaaram cheppi, pattaabhishekaaniki rammani cheppu. Taruvaata akkadanundi bayaluderi Ayodhyalo andaru kusalamgaa unnaaru ani kanukkuni Nandigraamaaniki velli, nenu tirigostunnaanu ani Bharatudiki cheppi, aayana mukhakavalikalu gamaninchu. Bharatudi mukhamlo yedanna koncham benga neeku kanapadite ventane venakki vaccheyyi. Inka nenu Ayodhyaki raanu. Baratudu Ayodhyani paalistaadu. Ee vishayaanni nuvvu jaagrattagaa kanipetti tirigiraa" annaadu.

Hanumanthudu akkadinundi bayaluderi Guhudini kalusukuni, aayanani palakarinchi, Raamudu cheppina vishayaanni cheppaadu. Taruvaata akkadanundi bayaluderi velli Bharatudini kalusukuni, Raamudu padina kastaalu, Sitaapaharana, Raavana vadha modalaina vishayaalu anni varninchi cheppaadu. Hanumanthudi maatalu vinna Bharatudu chaalaa santoshinchaadu.

Marunaadu udayam Raamudu bayaluderaboyemundu Bharadwaajudu annaadu "Nee Dharmaanushtaaniki naaku preeti kaligindi Raama. Neekoka varam istaanu. Yedainaa koruko" annaadu.
 
Appudu Raamudu "Vaanaramulu yellada untaayo akkada pahala sampada undaali ani nenu koraanu. Ippudu ikkadanundi 3 yojanaala dooram varaku Ayodhyaki prayaanistaamu. Aa maargamlo kudaa chetlanni phala pushpabharitamulai, tenepattu tho tenelu kaarutu undaali" ani adigaadu.

Taruvaata Bharadwaajudi daggara selavu teesukuni pedda kolaahalam tho Nandigraamaaniki cherukunnaadu Raamudu

Appudu Bharatudu tana sainikulatho "Raamudu vacchestunnaadu. Ayodhyalo unna tallulani teesukurandi. Radhaalani, peddavaallani teesukurandi. Andarini Ayodhyaki rammanandi. Anthataa pasupu neeru, gandhapu neeru jallandi. Divyamaina dravyamulani veyyandi. Andaramu kalisi Raamudini Nandigraamam nunchi Ayodhyaki pattaabhishekhaaniki teesukuveldaamu" ani Bharatudu aagnyaapinchaadu.

Raamudu vacchestunnaadu anna vishyam telusukunnaaka Ayodhyaa vaasulu parugu paruguna Nandigraamaaniki vacchaaru.

Raamudu Pushpaka vimaanam nundi kindaki digagaane Bharatudu parigettukuntu velli, annagaari paadaalaki paadukalu todigaadu. Idi chusina Vibheeshanudi kannula venta neeru kaaraayi. Ventane Bharatudu Sugreevudini kouglinchukuni "Inthakamundu memu naluguramu. Ivaalti nundi manam ayiduguram annadammulam Sugreevaa" annaadu. Tarvaata akkadunna Gandhamaadhanudini, Maindhudini modalainavaarini Bharatudiki parichayam chesaaru. Appudu Bharatudu aa vaanaraalani "Meeru maa annayya ki sahaayam chesaaru. Meeru yentha manchivaaru" ani andarini kougilinchukunnaadu.

Pushpakam nunchi kindaki digina vaanarakaanthalu vaalla premalanu, vaalla alankaaraalani chusi aascharyapoyaaru. Appudu akkadiki Kousalya, Sumitra, Kaikeyi vacchi, "Ee vaanara kaanthala andariki talasnaanaalu cheyiddaamu" ani vaalla andariki talasnaanam cheyinchaaru.

Taruvaata Raamudu aa Pushpaka vimaanaanni "Kuberudi daggariki vellipo" ani aagnyaapinchaadu. Appudu aa pushpakam Kuberudi daggariki vellipoyindi.
 
Appudu Bharatudu sirasuvanchi anjali ghatinchi, Raamuditho "Maa amma ayina Kaikeyi aanaadu rendu varaalu adigindi. Ikshwaaku vamsamlo peddavaadigaa putti, raajyam pondataaniki samasta arhatalu kaligi unna nuvvu, tandrini satyamunandu nilabettataaniki raajyaanni vidichipettipoyaavu. Nee paadukalani nyaasamgaa icchi, nannu raajyam cheyyamannaavu. Nuvvu naaku raajyaanni yelaa icchaavo, alaa aa raajyaanni teesukocchi nee paadaala daggara pettestunnaanu. Neeku unnadaanini naaku icchi, nenu daanini anubhavistunte chusi nuvvu murisipoyaavu. Andukani ivaala daanini neeku icchestunnaanu" annaadu.

Bharatudi maatalaki santoshinchina Raamudu tirigi raajyaanni sweekarinchataaniki angeekarinchaadu.

Satrughnudu akkadiki vacchi "Annayya, kshura karma chesevaarini teesukocchaanu. Nee juttu jatalu patesindi kadaa. Andukani khura karma cheyinchuko" annaadu.

Appudu Raamudu "Nenu tandrimaata nilabettatam kosamani naa anthagaa nenu aranyavaasaaniki vellaanu. Kaani tandri aagnyaapinchakapoyinaa, naayandu unna preeti cheta swacchandamgaa tanantha taanu deeksha sweekarinchi, naa paadukalani teesukuvelli simhaasanam lo petti, 14 samvatsaraalu raajyamunandu mamakaaramu lekundaa paripaalinchina Bharatudu mundu deeksha viraminchi sanaanam cheste tappa nenu deekshanu viraminchanu" annaadu.

Bharatudu, Satrughnudu, Sugreevudu, Vibheeshanudu Kshura karma cheyinchukunnaaka mangalasnaanam chesaaka Raamudu Kshura karma cheyinchukuni mangala snaanam chesaadu. Taruvaata Raamudu andamaina pattuputtamulani dharinchi, manchi angaraagamulanu pusukuni, divyaabharanaalani dharinchi bayatiki vacchaadu.
 
Tana koduku innaallaki tirigivacchaadu ani pongipoyina Kousalyaa devi, Sitammaki abhyangana snaanam cheyinchi, manchi pattu vastraalu katti, chakkagaa alankarinchindi. Kousalya, Sumitra, Kaikeyila cheta alankarinchabadda vaanara kaantalu 9000 yenugulani yekkaaru. Dasaradhudu yekke Satrujayam ane yenuguni teesukocchi daanimeeda Sugreevudini yekkinchaaru. Vaanarulu kudaa santoshamgaa Ayodhyaki bayaluderaaru. Suryamandala sannibhamaina radhaanni Raamudu yekkaadu. Aa radham paggamulani Bharatudu pattukuni nadipinchaadu. Lakshmanudu nooru teegalu kaligina tellati goduguni pattaadu. Okapakka Satrughnudu, maro pakka Vibheeshanudu Vinjaamara veestunnaaru. Alaa radham lo Ayodhyaki veltunna Raamudu kanapadda vaala andarni palakarinchukuntu vellaadu.

Prati intimundu patakaalu yegaravesaaru. Anni illamundu rangavallulu vesaaru. Santoshapadipotu, naatyam chestu andaru vellipotunnaaru. Aa velleppudu mundugaa mangala vaayidyaalu nadichaayi. Aa venakaala veda panditulu nadichaaru. Taruvaata peddalu, vaalla venakaala kanne pillalu, konthamandi Sthrilu pindivantalu pattukuni nadichaaru. Maargamadhyamlo gandhapu neeru jallukuntu vellaaru. Aa taruvaata suvaasinulu ayina sthrilu chetulatho puvvulu, pasupu, kumkuma pattukuni vellaaru. Vasishtudu, Jaabaali, Kaasyapudu, Goutamudu modalaina Rushulu andaru vacchaaru.

Alaa andaru kalisi Ayodhya cherukunnaaru. Aa raatriki Ayodhyalo gadipaaka marunaadu Raamudi pattaabhishekhaaniki 4 samudra jalaalu, 500 nadula jalaalani vaanarulu teesukocchaaru. Indrudu nooru bangaari pusalu kaligina maalani Raamudiki bahukarinchaadu.

Vaanaraalu teesukocchina aa jalaalani Raamudi meeda posi aayanaki pattaabhishekham chesaaru. Kireetaanni teesukocchi Raamudi sirassuna alankaaram chesaaru. Aa samayamlo Raamudu konni kotla bangaaru naanaalu, lakshala aavulu, vela yeddulu daanam chesaadu.

Appudu Raamudu Lakshmanuditho "Lakshmana! Yuvaraaja pattaabhishekham chesuko" annaadu.
 
Appudu Lakshmanudu "Annayya! Naakanna peddavaadu Bharatudu unnaadu. Naaku raajyam vaddu. Bharatudiki ivvu" annaadu. Taruvaata yuvaraaja pattaabhishekham Bharatudiki jarigindi.

Sugreevudu, Vibheeshanudu, Angadhudu modalaina vaanara veerulu andariki bahumatulu icchaaru. Hanumanthudiki tellati vastramula dwayam, haaraalu icchaaru.

Aa samayamlo Sitamma tana medalo unna oka haaraanni teesi chetilo pettukundi. Appudu Raamudu Sita vanka chusi "Ee haaraanni yevariki istaavo telusaa. Pourushamu, buddhi, vikramamu, tejassu, veeryamu, pattudala, paandityamu yevarilo unnaayo, atuvantivaadiki ee haaraanni kaanukagaa ivvu. Annitini minchi vaadu nee ayidotanaaniki kaaranam ayyi undaali" annaadu.

Appudu Sitamma aa haaraanni Hanumanthudiki icchindi. Aayana aa haaraanni kannulaki addukuni medalo vesukunnaadu.

Yeppudaite Dharmaatmudu ayina Raamudu simhaasanam meeda kurchunnaado, appudu yevari nota vinnaa, Raamudu' tappa vere maata vinapadaledu. Raamudu raajyam chestundagaa dongala bhayam ledu, satruvula bhayam ledu, nelaki mudu vaanalu padutunnaayi, bhoomi sasyasyaamalam gaa pantalanu istundi, chetanni phalapushpamulatho nindipoyi unnaayi. Chaaturvarna prajalu tama tama dharmamulayandu anuraktulai unnaaru. Chinnavaallu maraniste peddavaallu pretakaaryam cheyyavalasina agatyam Raama raajyamlo ledu. Aa Raamudi paripaalana lo andaru santoshamgaa undevaaru.