Ayodhya kaanda- Pannendava roju

Sumantrudu Ayodhyaki tirigivacchi, Raamudu, Sita, Lakshmana sahitudai Gangani daati aranyaalaki vellipoyaadani cheppaadu. Appudu Dasaradhudu, Raamudu yelaa unnaadani adugagaa Sumantrudu ilaa cheppaadu "Raamudu meeku namaskaaraalu cheppamannaadu. Kousalyani jaagrattagaa chuskomannaadu. Kousalya, Sumitra, Kaikeyila yandu tanaketuvanti bhedabhaavam ledannaadu. Bharatudini kusalam adigaadu" ani cheppaadu. Ee maatalu vinna Dasaradhudu Lakshmanudu yemannaadu ani adigaadu. Appudu Sumantrudu,

"Lakshmanudu padavekkutu, maa tandri kaamaaniki longipoyi, sakala sugunaabhi Raamudini raajyam nunchi bayatiki pampinchaadu. Andukani aayanani tandrigaa nenu angeekarinchatamledu. Ika nunchi Dasaradhudu naaku tandri kaadu. Naaku tandri kaani, talli kaani, guruvukaani, daivam kaani, anna kaani, tammudu kaani, yevarainaa naaku Raamude. Ee maate nenu cheppamannaanani Dasaradhudiki cheppu" annaadu. Mari Sitamaa yemannadi ani Dasaradhudu adugagaa "Sitamma padava yekkutu naa vanka chusi namaskaaram chesi vellipoyindi" annaadu.
Appatike Dasaradhudu chaala paritaapam chendutunnaadani Sumantrudu grahinchaadu. Raajuni odaaruddam ani Sumantrudu ilaa annaadu, " Yemiledayyaa, vaallu chaala santoshamgaa unnaaru. Raamuditho paatu Sitamma santoshamgaa nadustu, aa vanaalani, upavanaalani,annitini chustundi. Sitamma aranyamlo nadichi velutunte, hamsalu kudaa aavidalaagaane naduddaam ani prayatnistunnaayi. (Yendukante appatidaakaa tama nadakalani chusi andaru Hamsanadaka antunte avi aanandapadevi. Kaani Sitamma aranyaaniki vacchaaka aa hamsalanni nadakalu maanesi oka mula kurchunnaayata. Meeru yenduku nadavatamledu ani yevarannaa adigite, avi maakanna andamga nadicheaavida kottagaa aranyaaniki vacchindi. Aame nadaka mundu maa nadaka yepaatidi ani nadavatam maanesi oka mula kurchuntunnayata.) Alaa nadichindayyaa Sitamma" ani Sumantrudu annaadu.
 
Appudu Kousalya, "Oka sthri bharta cheta, koduku cheta, gnaatula cheta (bandhuvulu) rakshinchabadaali. Bhartavai kudaa nuvvu naaku rakshana ivvaledu. Naaku unna oke okka kodukuni naa daggara lekunda chesaavu. Naaku gnyaati annavaaru evaru daggaralo leru. Nuvvu chesina ee daarunamaina pani valana nenu naa kodukuki duramayyaanu. Kaabatti nenu dikkuleni chaavainaa chastaanu, lekapote Raamudi daggarakainaa velataanu. Ika nenu nee mukham chudanu, nee daggara undanu" ani annadi.

Kousalya maatalu vinna Dasaradhudu krunipoyi ilaa annaadu. "Nenu dourbhagyudane Kousalyaa. Nenu yenduku panikiraani vaadini. Deenudini. Nenu dharmaatmudini ani kaani, mimmalni sarigga okkanaadainaa chusaanani kaani nenu ananu. Naa kantiki nidra raavatam ledu, notiki tindi sahinchatam ledu. Nannu odaarchevaalle leru. Nenu yenta benga pettukunnano neekemi telusu. Odaarustaavani kadaa nee daggaraki vacchaanu. Parama saatvikamaina pravartana kaligina nuvvu kudaa nannu ilaa podicheste, nenu kudaa ee kshanam lone praanaalu vidichipettestaanu Kousalya. Nuvvainaa kaneesam alaa maatlaadatam maanavaa. Nee kaallu pattukuntaanu" ani rendu chetulatho namaskaaram chesaadu.

Na yeshaa hi na sthri bhavati slaaghaneeyena dheemataa


Ubhayoha lokayoha veera patyaa yaa samprasaadhyate

Kousalya parugu paruguna vacchi aayana paadaala vadda kurchuni, aayana rendu chetulu tana tala meeda pettukuni, " Mahaa dharmaatmudaina bharta, bharya daggara ilaa rendu chetulu petti, bratimaalutunndante, aa Sthri jeevitamlo atuvanti durdinam verokati undadu. Koduku vellipoyaadanna aakrosamlo ilaa matlaadaanu. Nannu kshaminchu" ani aayana kaalla meeda padipoyindi.
 
Taruvata Kousalya devi Dasaradhudini teesukelli mancham meeda padukobettindi. Appudaayana Kousalya, Kousalya ani kalavarinchagaa, Kousalya, Sumitra iddaru vacchi aayana pakkana kurchunnaaka Dasaradhudu, " Nenu yendukinta baadhapadutunnano naaku ippudu ardhamayyindi. Paalu taagutu pillalaki tallulu yokka sthanyamulu katti petti narikesi untaanu. Andukani nenu inta baadha padutunnaanu annaavu kadaa. Needi kaadu dosham. Naaku ippudu gnaptiki vastundi. Neeku oka vishayam cheptaanu, jaagrattagaa vinu. Nenu yavvanam lo unnappudu okasaari vetaadaalani anipinchindi. Appudu baaga varsham padi bhoomi antaa tadigaa undi. Ippudu kruramrugaalu tappakundaa neellu taagataaniki bayatiki vastaayani, aa roju raatrantaa dhanussu ki baanaanni sandhinchi kurchunnaanu. Tellavaarevaraku ye mrugamu vacchinattu naaku kanapadaledu. Tellavaarutundagaa naaku gudagudaa sabdam vinipinchindi. Kaani, appatiki inkaa cheekatigaa undi. Yenugu tondam petti neellu taagutundi ani grahinchaanu.

Naaku sabdavedhi vidya telusu. Andukani aa sabdaanni batti yenugu kumbhasthalam meeda baana prayogam cheyyalni chekkatlo baana prayogam chesaanu. Yenugu heenkaaram vinipistundani anukunaanu. Kaani naaku oka manishi aartanaadaalu vinapaddaayi. Nenu bhayapadu atani daggaraku vellagaa, atanu, nenu muni kumaarudini. Tapassu chesukuntunnanu. Naa talli tandrulanu poshinchukuntunnaanu. Ituvanti nannu nishkaaranam gaa baanam petti yenduku kottaavu ani adigaadu. Appudu nenu ninnu kottaalani kottaledu. Neeru taagutunna sabdaaniki yenugu anukuni, baanam vidichipettaanu. Naa duradrushtam aa baanam neeku tagilindi ani bhayapadutu nilabaddaanu.
 
Appudaa muni kumaarudu nannu chusi, nuvvu bhayapadaku. Neeku rahmahatya dosham ledu. Yendukante naa tandri vaisyudu, naa talli shudra sthri. Kaabatti sapinche adhikaaram naaku ledu. Kaani, naa tallidandrulu iddaru andhulu. Aranyam lo kurchuni unnaaru. Roju nenu grandha pathanam cheste, avi vintu untaaru. Nenu vaariki aahaaram, neeru teesukeltuntaanu. Ippudu vaallu mahaa daahamtho unnaaru. Andukane nenu ikkadiki vacchaanu. Nuvvu ee neellani pattukelli naa tallitandrulaki ivvu. Ee baanapu muluku naalo unnanduna nenu ee baadhani tattukolekapotunnaanu. kanuka nuvvu ee baanam teeseyi annaadu.

Teeseste atanu chanipotaadu. Teeseyyakapote atanu aa baadha tattukolekapotunnaadu. Andukani aa badha padatam istam leka baanam teesesaanu. Aa pillavaadu ventane maraninchaadu. Appudu nenu aa neeti kunda pattukuni atani tallitandrula daggariki vellaanu. Naa adugula sabdam vinna andhulaina aa tallitandrulu, naayanaa intasepu yekkadiki vellaavu. Mee amma neekosam benga pettukundi, ani muni kumaaruni tandri adigite, nenu unnadi unnattugaa cheppaanu. Naa valla porapaatu jarigindi, mee kumaarudini nene samharinchaanu ani cheppaanu. Appudaayana tana kumaarudi kalebaraanni chupinchamannaadu. nenu vaallani akkadiki teesukuvellagaa, vaaru tama kumaaruni savam meeda padi rodhinchaaru. Taruvaata aa tandri naa vanka tirigi, nenu yelaagaite ippudu naa kumaarudi meeda padi, Haa!Kumaaraa! ani putrasokam tho praanaalu vidichipedtunnaano, nuvvu kudaa alaage yedustu, Haa! Kumaaraa antu praanaalu vidichipedtaavu ani sapinchaadu.
 
Ee logaa swargalokam nundi Indrudu vacchi, nuvvu tallidandrulaki chesina sevaki ninnu swargaaniki teesukuveltaanani, aa muni kumaarudinitana radhamlo teesukellaadu. Aa pillavaadini vidichi undaleka aa vruddha dampatulu iddaru praanaalu vidichipettaaru. Appudu naaku teliyaledu Kousalya. Haa! Kumaaraa antu maraninchatam yenta kastamo ani. Nenu chesina paapam nannu ventaadindi. Naa chevulu kudaa vinapadatamledu. Naa kallu kanapadatam ledu. Naaku gnaapakasakti kudaa taggipotundi. Antaa bhraanti laaga undi. Yevaro dutalu vacchi naa praanaalani laagestunnaaru. Raamudini chuse adrustam naaku inka ledu. Nenu ye tappu cheyyaledu. Nannu manninchi. Kousalya, Sumitra, Ramaa....Raamaa...." ani aa Dasaradha mahaaraaju praanaalu vidichipettaadu.

Akkade kurchunna Kousalya, Sumitra Dasaradhudu murchapoyaadu anukunnaaru. Vaallu akkade padukuni nidrapoyaaru. Marunaadu udayam mandi maagadhulu vacchi stotram chesaaru. Kaani, Mahaaraaju yentasepatiki melkonakapoyesariki akkade nidristunna Kousalyani adigaaru, prabhuvu kadalatam ledani. Appudu Kousalya paradaalanu tolaginchi, lopaliki velli chusesariki Dasaradhudu maraninchi unnaadu.

Dasaradhudu maraninchaadanna vishayam telusukunna aayana bhaaryalu andaru antahpuram lo krouncha pakshula lagaa biggaragaa yedchaaru. Kousalya dukkhaaniki antulekundaa poyindi. Naluguru kumaarulu unnappatiki antyeshta samskaaram nirvahinchataaniki okka kumaarudu kudaa andubaatulo leni kaaranam cheta Dasaradhudi sareeraanni taila dhroni lo (rasaayanaalalo sareeraanni nilava chese paddhati, ala pedite savam paadu avadu) pettaaru. Aa roju andaru jariginatuvanti hataat parinaamaaniki baadhapadutu unnaaru. Aa raatri gadichina taruvaata marunaadu udayam maharshulandaru kudaa sabhaa mantapaaniki cheraaru.
 
Markandeyo adha moudgalyo vaamadevaha cha kaasyapaha

Kaatyaayano goutamaha cha jaabaalihi cha mahaa yasaah

Yete dwajaaha sahaa amaatyaiyhi prudhaag vaacham udeerayan


Vasishtam yeva abhimukhaaha sreshtaha raaja purohitam

Aa sabhalo Markandeyudu, Moudgalyudu, Vaamadevudu, Kaasyapudu, Goutamudu, Jaabaali modalaina maharshulandaru samaavesamayyaaru. Aa maharshulandaru Vasishtuditho ilaa annaaru " Mahaanubhaavaa! okka roju raatri raaju lekundaa raajyam gadapavalasi vaste, 100 samvatsaraalu gadichinattu undi. Raaju lekundaa raajyam undakudadu. Raaju leni raajyam meeda satruvula rusti padatam okate kaadu, merupulatho kudina varsham padadu, Raajyam loni ye kutumamlo kudaa bharta maata bhaarya vinadu. Yekkada yagnya yaagaadi kratuvulu cheyyaru. Okavela jariginaa, dakshinalu ivvaru. Yekkada puraanaalu, kavyamulu modalaina vaatilo undetatuvanti viseshamulanu vivarinchataaniki panditulu evaru munduki raaru. Yuktavayasulo unna kanyalu goppa goppa bangaaru aabharanaalu dharinchi saayantram puta udyaanavanaalaki velli, puvvulani kosukuntu aanandamgaa kurchuni maatlaadukunetuvanti paristhiti undadu. Aadapilla kanapadite, vedhinchuku tinetuvanti dushta chupu kaliginatuvanti, manushya rupamainaa, yavvanamlo unna mrugaalu bayaluderataayi. Tapassu chesukuntunte, rushulu tama kadupu nimpukovataaniki graamaalaki raaru. Vartakulu tama sampadani yekkado daachukunnaa kudaa bikku bikku mantu batakavalasina rojulu vastaayi. Idi naa bhoomi, idi naa polamu ani cheppagalige vaadu undadu. Annitini minchi, prajalalo nispruha, niraasa chotuchesukuntayi.
 
Raajaa satyam cha dharmascha raajaa kulavataam kulam


Raajaa maataa pitaa chaiva raajaa hitakaro nrunaam

Raaje satyam, raaje dharmam, raaje talli, raaje tandri, raaje daivam, raaje samastam. Anducheta, simhaasanam khaali gaa undataaniki veeluledu. Yamudu praanaalu teestaadu. Vaayuvu gaali veechetlu chestaadu. Varunudu varsham kuripistaadu. Kaani ashtadikpaalakula samastha vidhulanu raaju nirvahistaadu. Prajalu santoshamgaa bratiketattu, annam tinagaligettu, yevari vrutti yandu vaaru sakramamgaa pravartinchettu raaju cheyyagaladu. Andukani twaragaa Ikshwaaku vamsa sanjaatudu ayina vaariki pattaabhishekham cheyyavalasindi" ani aa maharshulu annaaru.

Appudu Vasishtudu "Indulo meeru kaani nenu kaani aalochinchavalasina vishayam yemi ledu. Yendukante, Dasaradhudu vellipot oka nirnayam chesi vellipoyaadu. Bharatudiki ee raajyam dakkaalani, Raamudu aranyavaasam cheyyalani nirnayinchaadu. Aa kaaranam cheta Bharatudini pilipinchi ee simhaasanam meeda kurchobetti pattaabhishekham cheyyaali. Kaani Bharatudu tana taatagaaraina Kaikeya raaju daggara unnaadu. Aa raajyam chaala duram undi kanuka, chaala vegamgaa aswamula meeda vellagalige dutalani pampudaamu " ani annaadu.
 
Taruvaata Vasishtudu Siddhardhudu, Jayantudu, Vijayudu, Ashokudu ane naluguru dutalani siddham chesi Kaikeya raajyaaniki velli aa Kaikeya raajuki viseshamaina dhanaanni bahumatigaa ivvamannaadu. Kaani meeru Raamudu aranyaalaki vellinattu kaani, Dasaradha mahaaraaju maraninchinattu kaani, yevariki cheppoddu annaadu. Bharatudini nenu kusallam adigaanu ani cheppi, okka kshanam kudaa aalasyam kaakundaa Ayodhyaa nagaraanni cherukovaalani nenu aagnyaapinchaanani cheppi teesukurandi annaadu. Appudu dutalu maargamadhyamlo tinadaaniki kaavalasina aahaara sambhaaramulani samakurchukuni addadaarilo bayaluderaaru. Vaali raajabhakti kaliginavaaru kanuka, velle daarilo kantiki truptinicche vishayaalu kanipinchinaa kudaa aagakundaa vellipoyaaru.

Alaa vaaru Ayodhya nundi padamatiki bayaluderi Aparataalamu ane parvataanni daati, maalini nadi teeramgundaa prayaanam chesi, pralamba parvataaniki uttaram vaipu tirigi, akkadinundi paschimaabhimukhamgaa prayaanam chesi, Hastina nagaraanni sameepinchi, akkada pravahistunna Gangaa nadini daati, malli paschimaabhimukahmgaa tirigi, akkadinunchi Kuru desamlo undetatuvantiJaajgalam ane graamamloki velli, akkadinundi Paanchaala raajyaanni cheri, Saradandamu ane nadini daati, paschimaabhimukhamgaa prayaanam chesi, Nikulavrukshamu ane mahaa vrukshaanni cheri, akkadinundi Kulinga pattanam cherukuni akkadinunchi Abhikaalamu ane graamaanni cherukuni, taruvaata Ikshumati nadini daati, Baahlika desaanni cherukuni, daani madhyalonundi bayaluderi Sudaamamu ane Vishnupadaanni cherukuni, akkadinunchi Vipaasaa nadini daati, Salmali vrukshamu ane goppa praantaanni cherukuni, akkadinunchi bayaluderi, raatriki Girivrajaanni (Girivrajam Kaikaya raajyaaniki raajadhaani) cherukunnaru. Tellavaaraaka Bharatudi darsanam kosam lopaliki pravesinchaaru.
 
Ade roju tellavaarutundagaa Bharatudiki peedakala vacchindi. Tellavaaresariki aayana manassulo swasthata ledu. Anduvalana aayana kaanti taggipoyi chaalaa tejoheenamgaa unnaadu. Aayana mitrulu idi gamaninchi adugagaa, Bharatudu ilaa cheppaadu, " Naaku tellavaarujaamuna oka kala vacchindi. Aa kalalo maa tandrigaaraina Dasaradha mahaaraaju oka parvatam meeda nilabaddaaru. Aayana akkadanundi krindapadipoyaaru. Padipotunnappudu tinnagaa velli pedatho unna oka pedda bilamlo padipoyaaru. Andulo telutu nuneni dosillalo posukuni traagutunnaaru. Taruvaata aa nuneni ontinindaa pusukunnaaru. Taruvaata aayana tana talani krindiki vaalchesi undagaa, nenu oka aascharyakara vishayaanni swapnamlo chusaanu. Samudram antaa yendipoyi bhoomi ayipoyindi. Aakaasamlo unna chandrudu bhoomi meeda padipoyaadu. Ee bhoomandalam antaa braddalaipoyindi. Anukokundaa cheekati yerpadindi. Raaju yekke bhadragajaaniki unde dantam virigipoyindi. Homam lo unna agni okkasaari aagipoyindi. Daanithopaatu maa tandrigaaru oka inapa peeta meeda kurchuni, yerrati vastraanni kattukuni, yerra chandanam raasukuni, yerrati maalalu vesukuni puja chesukuntunnaaru.

Atuvanti samayamlo yekkadinundo nallati yerrati vastramulu kattukunna sthrilu vacchi, vikrutamgaa navvutunnaaru. Appudu maa naannagaaru gaadidalu punchina radham yekkaaru. Appudu aa sthrilu aayana medalo paasaalu vesi, aayanani aa radhaanni, dakshina dikkuku eedchukuntu vellipotunnaaru. Ilaa tellavaarujaamuna yevaru gaadidala radham meeda kurchunnattu kanapadataaro, vaaru chiti meeda padukuni undagaa, aa sareeram kaalipotunnatuvanti dhoomaanni koddi rojulalone chudavalasi vastundi. Anducheta naaku naa tandrigaari meeda benga pattukundi. Daanitho paatugaa naaku yenduko asahyam vestundi. Ivanni chustunte yedo pramaadam jarigindani naaku anipistundi" ani annaadu.
 
Intalo Ayodhya nunchi vacchina dutalu lopalaki vacchaaru. Vaallani chusina Bharatudu,

Aarya cha dharma nirataa dharmagnyaa dharma darsanee


Arogaa cha api Kousalyaa maataa raamasya dheemataha

"Sarvakaalamula yandu dharmaanni maatrame anushtaanamu chestu, dharmam vanka chustu, dharmam telisinatuvanti Raama maata ayina Kousalya ye prammadam lekundaa aarogyamgaa undaa. Satrughnudiki, Lakshmanudiki talli ayina Sumitra ye anaarogyam lekundaa undaa.

Aatma kaamaa sadaa chandi krodhanaa pragnya maaninee


Arogaa cha api kaikeyi maataa me kim uvaacha haa

Maa amma Kaika yeppudu korikalatho tirugutu untundi. Chaala kopamtho untundi. Atuvanti Kaikeyiki yetuvanti anaarogyam ledu kadaa. Dasaradhudu, Raamalakshmanulu kusalamgaa unnaraa" ani adigaadu.
Appudu dutalu, "nuvvu yevarevaru kusalamgaa undaali ani korukunnavo, vallanthaa kusalamgaa unnaaru. Ninu tondaralo lakshmi varinchabotundi. Nuvvu uttarakshanam bayaluderi raavaalani Vasishtudu aadesinchaadani" cheppaaru.

"Appudu Bharatudu tana taatagaaraina Kaikeya raaju (aayana asalu peru Aswapati) daggariki velli, tana tirugu prayaanaaniki anumati teesukunnaadu. Appududaa kaikeya raaju Bharatudiki yenugulu, mruga charmaalu, 2000 bangaaru haaraalu, 1600 gurraalu bahukarinchaadu. Menamaamaina Yudhaajit Airaavatam yokka vamsamlo janminchina yenugulani, kanchara gaadidalani, veta kukkalani, bahukarinchaadu. Tana bahumaulannitini venuka parivaaraaniki appaginchi, tanumaatram tondaragaa vellaalani kontamanditho kalisi Ayodhyaki bayaluderaadu Bharatudu. Dutalu asalu vishayam cheppaledu kanuka, aayana vaallu vacchina maargam lone vellaledu.
 
Aayana bayaluderi Sudaama, Hlaadini, Satadruvu, Silaavaaha ane naalugu nadulani daataadu. Akkadinunchi Salya Kartana nagaraanni, Chaitra radham nagaraanni daataadu. Saraswati, Ganga nadulani daataadu. Taruvaata Veeramatsaam ane desaaniki vacchaadu. Kulinga nadini daataadu. Taruvaata Mahaaranyam loki pravesinchaadu. Akkadinunchi, Bhaagiradhi nadini daataadu. Taruvaata Praagvaatamu ane pattanaanni cherukunnaadu. Taruvaata Kutikoshtikamu ane nadini daataadu. Akadinundi Dharmavardhanamu, Toranamu, Varudhi ane graamaalu daataadu. Taruvaata Ujjahaasam ane nagaramloki vacchaadu. Tadanantaram Saraswati teerdham ane graamaanni daataadu. Akkada Uttaanikaa ane nadini daataadu. Akkadinundi Hastivrusthikamu ane graamaanni daataadu. Taruvaata Gomati ane nadini daati oka raatrantaa prayaanam chesi Ayodhya pattanaanni cherukunnaadu. Tana taatagaari daggaranundi bayaluderi Ayodhyaki raavataaniki Bharatudiki 8 ratrullu pattaayi. Aayana Ayodhyaki raagaane akkadunna prajala paristhiti chusesariki aayana manassu marinta baruvayyindi. Bharatudini chudagaane andaru talupulu musesi lopaliki vellipotunnaaru. Yevaru santoshamga kanipinchaledu.

Appudaayana tinnagaa Dasaradha Mahaaraaju mandiraaniki vellaadu. Dasaradhudi kosam anni gadulu vetikaadu. Akkadunna vaarevaru santoshamgaa leru. Raaju ikkada lekapote maa amma Kaikeyi mandiramlo untaadani, gaagabaa Kaika mandiramloki vellaadu. Akkadunna kaikeyiki namaskaaram chesaadu. Appudaa Kaika Bharatudini santoshamgaa tana pakkana kurchopettukuni "chaala santoshamgaa gadipaavaa.. andaru aanandamgaa unnaaraa, akkadi viseshaalu yento naaku cheppu" ani annadi.
 
Appudu Bharatudu "Amma! Naaku ikkadiki raavataaniki 8 raatrillu pattindi. Akkada andaru baagane unnaaru. Kaani, naa tandrigaaraina Dasaradha maharaajugaari paadaalaki namaskaaram cheyyalani naa manassu korukuntundi. Nee mandiramloni ee talpam meeda vaaru padukuni undevaaru kadaa. Vaaru ippudu ikkada leru. Amma, tandrigaaru Kousalya mandiramlo unnaaraa." ani adigaadu.

Ee maatalu vinna Kaikeyi chaala telikagaa

Yaa gatihi sarva bhutaanaam taam gatim t pitaa gataha

Raajaa mahaatmaa tejaswi yaayajaakaha sataam gatihi

"Chittachivariki anni bhutamulu yekkadiki vellipotaayo, mee naanna kudaa akkadike vellipoyaru" annadi.
Appatidaaka talli odilo kurchunna Bharatudu ee maata vinagaane, oka madinchina yenugu nela meeda paddattu kinda padipoyi porli porli edchaadu.

Appudu Kaikeyi, "O raaja! Nuvvu ilaa nela meeda padi porli yedavacchaa. Goppa goppa sabhallo kurchovalasina vaadivi, ilaa nela meeda porladamemiti, paiki lechi kurcho" annadi.
Appudu Bharatudu "Amma! Naannagaaru chittachivara ye vyaadhi kaligi vellipoyaaramma. Raamudiki pattaabhishekhamo leka naannagaaru yedanna yagnyam chestunnaremo, andukani nannu tondaragaa rammannaaru ani vacchanamma. Naannagaru vellipoyeppudu Raamudu pakkane undi untaadu kadaa. Tandrigaaru vellipote, annagaaru tammullaki tandrilaanti vaadani aaryulu cheptaaru kadaa. Andukani nenu ippudu Raamudi paadaalu pattukunte Dasaradha mahaaraajugaari paadaalu pattukunnantha santosham kalugutundamma. Asalu Dasaradha mahaaraaju yelaa chanipoyaaramma. Chittachivara, chanipoyemundu aayana yemannaaro naaku cheppamma" annaadu.
 
 "Mee naanna vellipoyemundu Haa! Raama, Haa! Lakshmana, Haa! Sitaa antu chanipoyaad. Chanipotu, ee Sita Raama Lakshmanulu tirigi raajyaaniki vacchinappudu vaallani chusina vaallu dhanyulu, nenu vaallani chudalenu kadaa ani edchi edchi chanipoyaadu" ani Kaikeyi cheppindi.

Mari aa samayamlo Sita Raama Lakshmanulu yekkadunnaaru ani Bharatudu adugagaa, vaallu mugguru aranyaalaki vellipoyaaru ani Kaikeyi cheppindi. Aranyaalaki yenduku vellaru ante, mee naanna pampinchesaaru ani cheppindi.

Appudu Bharatudu " Naanna yenduku pampinchaaramma Raamudini. Raamudu dharmaatmudu. Aranyaalaki pampinchaali ante konni kaaranaalu untaayi. Brahmanula dravyaanni Raamachandramurti apaharinchaadaa. Parastrini dosha buddhitho chusadaa, parakaantani anubhavinchaadaa, yagnyayaagaadi kratuvulanu dhwamsam chesaadaa, appude puttina pindaanni nasimpa chesaadaa. Ilaanti paapalu chesevaadu Raamudu kaade. Raamudini adavulaki pampinchaaru. Raamuditho Lakshmanudu yenduku vellaadu. Asalu yemi jarigindo naaku yadhaatadhamgaa cheppu" annaadu.

Appudaa Kaikeyi yentho santosha padipotu, "neekosame idantaa chesaanu. Dasaradhudu Raamudiki pattaabhishekham cheddaam anukunnaadu. Nuvvu cheppina doshaalu Raamudi yandu untaayaa. Parakaantani anubhavinchatam entiraa, Raamudu parakaantani kannetti kudaa chudadu. Antati dharmaatmudu. Kaani neeku raajyam dakkaalani nenu Dasaradudini rendu varaalu adigaanu. 14 samvatsaraalu Raamudini Dandakaaranyaaniki pampinchamannaanu. Neeku pattaabhishekham cheyyamannaanu. Satyapaasamulaku baddhudaina nee tandri angeekarinchaadu. Anduvalana Raamudu Dandakaaranyaaniki vellipoyaadu. Benga cheta rendu rojullone krungi krusinchi nasinchipoyaaduraa. Ippudu ee raajyamlo ninnu yedirinchagala vaallu yevaru leru. Mee naannagaari sareeram intlone undipoyindi/ Daanni tondaragaa teesukelli pretakaaryam poorti chesesi, chakkagaa Vasishtuditho maatlaadi nuvvu pattabhishekham cheyinchuko, naaku chudaali ani undi" annadi.
 
Ee maatalu vinna Bharatudu Kaikeya vanka vichitramga chusi, "Amma! nuvvu ituvanti daarunamaina pani chestaav ani nenu yennadu oohinchaledu. Nenu neetho maatlaadetappudu yenaadainaa naaku raajyam patla korika undani kaani, Raamudu naaku kantakam gaa maarataadu ani kaani neetho cheppanaa. Ninnu yevaru adagamannaaru raajyaanni. Neeku minchina bhaaraanni nettimeeda pettukunnaavu. Ikshvaaku vamsamlo kaalaraatri pravesinchinattu pravesinchaavu. Nuvvu naaku tallivi kaavu. Neeku nenu kodukuni kaanu. Nenu ninnu ammagaa vidichipedtunnanu. Ippude naa molaki unna katti teesi nee kuttuka kattirinchaali kaani, ninnu champeste, tallini champinavaadu Bharatudu ani Raamudu naatho maatlaadadu. Raamudu maatlaadadani benga cheta nenu ninnu vadilestunnaanu.

Raamudu Kousalyani yelaa chusaado, ninnu alaane chusaadu. Ee Ikshvaaku vamsamlo raajyaanni yeppudu peddavaadu maatrame anubhavinchaali. Nenu raajyaanni angeekaristaanu ani yelaa anukunnaavu. Dasaradha mahaaraaju kudaa Raamudi sahakaaram teesukuni ee raajyaanni paripaalinchaadu. Nuvvu chesina ee paapakrutyaaniki ivvaala mudu dushkaramaina vishayaalu jarigaayi. Naa tandri sareeraanni vidichipettaadu, dharmamurti ayina Raamudu 14 samvatsaraalu aranyavaasaaniki vellipoyaadu, ye paapam yerugani naa meeda Bharatudiki raajya kaanksha undani apavaadu padindi. Nenu yentamandiki cheppukunte naa meeda padda apavaadu potundi. Nuvvu tallivi kaadu, naaku apavaadu tecchina dourbhaagyuraalivi.
 
Amma, neeku oka vishayam cheptaanu. Okaanokanaadu aakaasamlo Kaamadhenuvu ayina Surabhi vellipotundagaa, bhoomandalam meeda oka raitu vipareetamaina endalo, soshinchipotunna rendu yeddulanu naagaliki katti, dokkalalo podustu sedhyam cheyistunte, Surabhi kannulaventa neeru kaarindi. (Ee bhumandalam meeda unna aavulu, yeddulu aa Surabhi santaaname) Devendrudu airaavatam meeda velutundagaa, aayana cheti meeda ee Surabhi kanneeti chukkalu paddaayi. Divya parimalam kaligina kanneti binduvulu yevarivaa ani Indrudu paiki chusesariki Surabhi yedustu kanipinchindi. Ventane Indrudu Airaavatam digi, Amma, yenduku yedustunnav ani adigaadu. Appudaa Surabhi, " Naaku konni kotla mandi biddalu undocchu. Ee bhumandalam lo unna aavulu yeddulu naa sareeram nunchi vacchinave. Intamandi biddalu unnaa, ee rendu yeddulanu raitu podustu, yendalo sedyam cheyistunte, naa biddalani inta kastapedutunnadani dukkham aagaka yedchaanu" ani kotla mandi biddalu kaligina Surabhi annadi. Mari okkagaanokka kumaarudu ammaa Kousalyaki. Lekaleka puttinavaadu, dharmaatmudu. Atuvantivaadini 14 samvatsaraalu aranyaalaki pampaav. Koduku pakkana ledani, bharta maraninchaadani Kousalya yenta yedustundo aalochinchaavaa. Nuvvu chepte raajyaanni yelutaanu anukunnaavaa. Okkanaatikii adi jarugadu. Ika nuvvu batiki undatam anavasaram. Ventane antahpuraaniki velli urivesuko, adokkate neeku praayaschittam" ani bharatudu annaadu.
 
Ee maatalu vinna kaikeyi pidugupaddattu ayyindi. Bharatudu vesina kekalaki mantrulandaru chuttu cheraaru. Ee kekalu vinna Kousalya, Bharatudu vacchaadani grahinchi, Bharatudini chuddam ani Sumitra tho kalisi bayaluderindi. Ika nenu Kaikeyi mandiramlo undanani Bharatudu Kousalya mandiraaniki bayaluderaadu. Bharatudi venta Satrughnudu vellaadu. Atu vaipu nunchi Kousalya, Sumitratho Bharatudiki yedurugaa raagaa, Bharatudu Kousalya paadaala meeda padi yedchaadu. Appudu Kousalya Bharatudini paiki lepi, raajyam kaavaalani korukunnav kadaa. Mee amma nee korika teerchindi. Nuvvu lenappudu rendu varaalu adigindi. Naa kodukuni adavulani patti vellipoyaadu. Neeku yetuvanti kantakam ledu. Haayigaa ee raayaanni yeluko. Naaku okka upakaaram cheyyi. Naa bharta maraninchaadu. Ika ee raajyam lo naa annavaaru yevaru leru. Andukani nannu aranyam lo unna naa kumaarudi daggara digabettu" ani annadi.

Bharatudu Kousalya kaallu gattigaa pattukuni "Amma! nuvvu kudaa nannu alaa anukuntunnavaa. Naa gurinchi neeku telusu kadaa. Nenu atuvanti buddhi unnavaadinaa. Naaku nijamgaa Raamudu aranyaalaki vellipotunnadu anna vishayam telisi unte, nenu raajyam korukunevaadini iyyi unte, ituvanti mahaapaapamulanu chesinavaadinavunu gaaka" ani konni paapaalu cheppaadu Bharatudu. Avi yenti ante, "Guruvula cheta samastamaina vidyalu nerchukuni kudaa, aa vidyalu aacharinchanatu vanti krutaghnudanu avudunugaaka.
 
Nidrapotunna aavuni kaani, yedduni kaani tanninavaadiki, sevakula cheta chala kastamaina pani cheyinchukuni, aa paniki tagina vetanamu ivvani vaadiki, intlo soundaryavatiayyi tanani anuvartinche bharya undagaa, aa bhaaryatho kreedinchakundaa, para bhaaryala yandu drusti kaligina vaadiki, rutusnaanam chesina bhaarya inta undagaa atuvanti bhaaryatho sangaminchinatuvanti vaadiki, intlo migataa kutumba sabhyulaki pettakundaa, madhura padaardhaalani tanu okkade tinevaadiki, andaru taage neellalo visham kalipevaadiki, visham, loham ammukunna vadiki, yukta vayassu vacchina taruvaata kudaa vivaaham chesukonatuvanti vaadiki, rushulu pitrudevatala runaanni teerchukovatam kosamani, vivaaham chesukuni santaanam kananatunnavaadiki, annitiki minchi prajala daggara pannu teesukuni, tirigi aa prajalaki kaavalsina sadupaayaalani kalpinchanatuvanti raajuki, kottagaa eeninatuvanti pasuvu dooda malli paalu taagataaniki vaste, aa podugulo paalu unchakundaa, aa paalatho junnu vandukuni tinnavaadiki, Suryudiki chandrudiki yedurugga nilichi malamutramulu visarjinchevaadiki, illu tagalabette vadiki, yetuvanti paapamu vastundo, naaku atuvanti paapamu vastundi" ani annaadu.

Appudu Kousalya, "naayanaa, nuvvu yetuvantivaadivo naaku telusu. Kaani putrudu dooramgaa vellipoyaadanna baadha tho alaa maatlaadaanu. " ani Bharatudini tana odilo kurchopettukundi. Aa raatrantaa Bharatudu yedustune gadipaadu.

Tellavaaragaane Vasishtudu, modalaina maharshulu vacchi, "nee tandri sareeram taila dhroni lo undipoyindi. Aayanaki ancheyshta samskaaram cheyyakapote uttamagatulu kalagavu. Kaavuna aa paniyandu drusti pettu" annaaru.
 
Appudaa Dasaradha mahaaraaju paardhiva sareeraanni taila dhroni nunchi paiki teesi bayata pettaaru. Andaru vacchi chusaaru. Akkadanundi aayanani sibikaloki pettaaru. Taruvaata aa sibikatho sareeraanni chiti meeda pettaaru. Bharatudu, Satrughnudu agnihotram teesukocchi veliginchaaru. Taruvaata andaru Sarayu nadiki velli snaanam chesaaru. (Aa kaalam lo Ikshwaaku vamamlo aadavaaru kudaa chiti daggariki vacchevaaru). Rendu mudu rojula tarvaata konni lakshala govulani, bangaaraanni daanam chesaaru. Andariki bhojanaalu pettaaru, 13va rojuna asoucham teeripoyaaka mantrulandaru kalisi Bharatudi daggariki velli simhaasanam khaaligaa undakudadu, mee tandrigaari korika prakaaram nuvvu ee raajyaanni paripaalinchu annaaru.

Appudu Bharatudu pattaabhishekhaaniki teesukuvacchina sambhaaramulannitiki okasaari pradakshina chesi,

Raamaha purvo hi no bhraataa bhavishyati mahi patihi


Aham tu aranye vatsyaami varshaani nava pancha cha

"Naaku mundu puttina Ramudu ee abhishekha sambhaaramulatho yuvaraaja pattaabhishekham chesukovaali, simhaasanam meda kurchuni raajyam paripaalinchaali. Kaani, maa naannagaari aagnya prakaaram 14 samvatsaraalu Dandakaaranyamlo unnaadu. Raamudiki naaku tedaa ledu. Raamudi badulu nenu 14 samvatsaraalu aranyavaasam chestaanu. Raamudu vacchi pattaabhishekham chesukuntaadu. Andukani meerandaru velli manchi vadrangulani, shilpulani teesukuvacchi, raajyam nundi Raamudu dandakaaranyamlo yekkadunnaadi akkadivaraku daari cheyyandi. Naatho paatu Ayodhya anthaa kadili vellipovaali. Intamandi adigite Raamudu kaadu analedu. Kaavuna intamandi velladaaniki tagina yerpaatlu cheyyandi" annaadu.

Ee vaarta Ayodhyaloni prativaariki cherindi. Andaru aa vaarta vini murisipoyaaru.
 
Aa mundu roju Bharatudu, Satrughnudu ilaa maatlaadukuntunnaaru " Asalu inta jarugutunte, Lakshmanudu yenduku urukunnaadu. Murkhuraalaina maa amma Kaikeyi rendu varaalu adigi undavacchu. Satyapaasamu cheta bandhimpabadda Dasaradha mahaaraaju aa rendu varaalani Kaikaki icchi undavacchu. Kaani Raama Lakshmanulu Dasaradhudini nigrahinchi raajyam yenduku teesukoledu. Maa ammaki yenduku buddhi cheppaledu." ani vaaru maatlaadukuntundagaa, atu vaipu nunchi Mandhara vacchindi.

Kaikeyi icchina aabharanamulatho aa Mandhara velutundagaa chusina bhatulu aameni pattukuni asalu Raama Lakshmanulu arayaalaki vellataaniki kaaranam ee Mandhara ani cheppaaru. Appudu Satrughnudu aagrahamtho tana kattini teesi aa Mandharani eedchukuntu Bharatudi daggaraki teesukocchaadu. Aa samayamlo Satrughnudi bheekaramaina swarupaanni chusi Kaikeyi mariyu Sumitra antahpuramloni janaalu paaripoyaaru. Ippudu Bharata Satrughnulani aapagaligedi Kousalya okkate ani, andaru Kousalya mandiraaniki paruguteesaaru. Aa Mandharani Satrughnudu podavabotundagaa, appude Kaikeyi akkadiki vacchi nilabadindi.

Haanyam aham imaam paapam kaikeyaam dushta chaarineem


Yadi mam dhaarmiko raamaha na asuyen maatru ghaatakam

Appudu Bharatudu "Ayyayyo Satrughnaa! Aa Mandharani champutaa antaaventi. Ee mandhara maatalu vini inta upadravam teesukocchindi aa Kaikeyi. Naaku aavidani champeyyaali ani undi. Kaani yenduku champaledo telusaa. Aameni champite, maatrughaatakudu ani Raamudu naatho maatlaadadu. Daanne vadilesaaka deenni vadileyyatam pedda lekkaha!Deenni champinaa, sthrini champina vaallu ani, repu manam aranyaaniki vellinappudu Raamudu mukham pakkaki tippukuntaadu.Raamuduni chudakundaa manam undalemu. Andukani daanni vadileyyi" annaadu.

Bharatasya vachaha srutwaa satrughnaha lakshmana anujaha


Nyavartata tathaha roshaat taam mumocha cha mandharaam

Appudu Lakshmanudi tammudaina Satrughnudu Bharatudi maata vini, tana manasu maarchukuni Mandharani vidichipettaadu.
 
Marunaadu udayam Vasishtudu saamanta raajulatho, purohitulatho, andaritho goppa sabha yerpaatu chesaaru. Taruvaata Bharatudu kudaa vacchaadu. Appudu Vasishtudu "Naayaanaa! Nee tandri ayina Dasaradha Mahaaraju ee raajyaanni nuvvu anubhavinchaali ani nirnayam chesi vellipoyaaru. Aayana unnantakaalam dharmabaddham gaa paripaalana chesaaru. Chandrudini vennela elaa vidichipettado, alaa putradharmaanni vidichipettakundaa, Raamudu adaviki vellaadu. Andukani nuvvu kudaa nee dharmaanni paatinchaali. Kaavuna nuvvu pattaabhishekham chesukovatam dharmam. Andukani Jalakalasamu teppinchaanu. Bhadrapeetham yerpaatu cheyyabadindi. Uttamaaswaalani, gajaalani teesukocchaamu. Kaavuna nuvvu kurchuni pattaabhishekham cheyinchuko" annaadu.

Appudu Bharatudu Satrughnudi vanka chusi, "naaku ee raajyam akkharaledu. Nenu deenni yeppudu korukoledu" ani, aa nindu sabhalo andari mundu chanti pilladu vekki vekki edchinattu yedchaadu.

Taruvaata Bharatudu Vasishtuditho " Nuvvu idi cheyyavalasina panenaa Vasishta! Nenuu vedam chaduvukunnaanu. Nenu Dasaradha mahaaraajuki putaanayyaa. Naaku dharmam telusu. Verokadi raajyaanni apaharinche dongagaa chustunnavaa nannu. Ivvala ee raajyam Raamudidi. Nuvvu yevaru ivvataaniki, nenu yevaru pucchukotaanki. Ee raajyamunaku, naaku, andariki aayanokkade raaju ani Bharatudu anesariki Vasishtudu manassulo pongipoyaadu. Ee maata vinnavaalu andaru santoshapadipoyi, "santosham Bharataa! Ikshwaaku vamsamlo yetuvanti pillalu puttaaru. Okadini minchina seelam marokadidi. Ilanti pillalni chusina memu adrustavantulam" annaaru.

Appudu Bharatudu "Nenu ninnane aadesinchaanu. Kontamandi parivaaram appude bayaluderi Raamudunna aranyaaniki maargam chestunnaaru. Manandaram bayaluderi, Raamudi darsanam chesukuni, aayanani venakki teesukuvaddaam" annaadu.