Ayodhya kaanda- Yenimidava roju

Dasaradhudi kumaarula pelliki, Bharatudi menamaama ayina Yudhaajit kudaa vacchaadu. Asalu aayana Bharatudini konni rojula kosam tana intiki teesukuveldaam ani vacchaadu. Kaani appatike Bharatudu Midhilaki bayaluderaadani tlusukoni aayana kudaa Midhila ki payanamayyaadu. Raama Lakshmana Bharata
Satrughnula vivaahaanni kannulaaraa chusi,vaallathopaate Ayodhyaki vacchaadu. Kontakaalam ayyaaka Yudhaajit Bharatudini tana intiki teesukellaaru. Bharatudu tanatho paatu Satrughnudini kudaa teesukuvellaadu. Akkada vaallu yenni bhogaalani anubhavinchinaa, yellappudu tama tandri ayina Dasaradha Mahaaraajuni taluchukunevaaru.
Dasaradha mahaaraajuki tana naluguru kumaarulu naalugu chetulavantivaaru. Aayanaki oka koduku meeda prema yekkyva, maroka oduku meeda prema takkuva anedi ledu. Nalugurini samaanamaina drustitho chusevaaru. Kaani aayanaki Raamudante amitapaina preethi. Yendukante,

Teshaamapi Mahaatejaa Raamo ratikaraha pituhu

Swayambhuriva Bhutaanaam Bhajaava Gunavattaraha
 
Raamudiki unna gunamula cheta, Dasaradhudiki Raamudante koncham prema yekkuva. Raamudiki unna goppa gunaalu yentante, yeppudu prasaantamgaa, nirmalamgaa untaadu.(Praanullo konnitiki puttukatho chevi vinapadakapovacchu, Kannu kanapadakapovacchu, Notitho maatlaadakapovacchu, kaalu cheyyi pani cheyyakapovacchu. Kaani, puttukatho chedda manassu yeppudu puttadu. Mana manassu manam maarchukogalam. Alaa maarchukolekapote adi mana tappe. Anavasaramaina vishayaala gurinchi aalochinchakundaa unte, andaru prasaantha chittamgaa undagalamu). Yeppudu mruduvugaa madhuramgaa maatlaadutaadu. Avatalivaadu verrikekalu veste, udrekamgaa maatlaadite, Raamudu maatram mounamgaane undevaadu, vaadanalu chesevaadu kaadu. Avatalivaadu tanaki vanda apakaaraalu chesinavadainaa kaani, tanaki okasaari anukokundaa upakaaram cheste maatram, Raamudu atanu chesina Upakaaraanni gurtutecchukuni aanandapadataadu ( Avatali vyaktilo tappulu vetikevaadu kaadu).

Buddhimantudu, mundu tane palakarinchevaadu. Alaa kaakunda yevaranna tanani mundugaa palakariste, Ayyo! nenu vaallani palakarinchalekapoyaane ani benga padevaadu. Andukani andarini mundu tane premagaa palakarinchevaadu. Aayana praakramavantulaku paraakramavantudu ayinappatiki, nenu intativaadini ani yeppudu anukodu. Tanakannaa peddavaallani yellappudu gouravinchevaadu. Yeppudu dharma viruddhamaina maata maatlaadevaadu kaadu.

Sreyaskaramu kaani pani chesevaadu kaadu(manam yedaina pani chesemundu, mana lopala unna buddhi, manam chestunna pani manchido kaado cheptundi. Kaani mana manassu aa maata vinadu. Adi ee pani cheyyaddu ani anadu. Ademantundi ante, andaru chestunnaaru. Madi kattukuni kurchunte yenduku panikiraamu, ee maatraaniki yemi kompalu munigipovu, aa pani chesindi nene ani swayamgaa cheppedaakaa yevadiki teliyadu ani palurakaalugaa mabhyapetti, Indriyaalaku longi, Sreyaskaramu kaani pani cheyistundi. Kaani Raamudu manassuk longi sreyaskaram kaani pani yennadu chesevaadu kaadu).
 
Alaage,

Dharmakaamaardha tatvagnyaha smrutimaan pratibhaanavaan


loukike samayaachaare krutakalpo Visaaradhaha

Guruvulu cheppina vishayaalani avasaramainappudu smarinchagala nerpu undata. Samayaspoortitho maatlaadagala nerpu undata, Aachaaraalani peddalu yelaa paatinchevaaro alaa paatinchevaadu.

Pragnulaina vaarini, Satpurushulani, yelaa rakshinchaalo telisiunnavaadu. Yevarini yekkada unchaalo, yevarini yelaa niyaminchaalo, yelaa kharchupettaalo telisiunnavaadu. Sangeeta, silpa, nrutyamulandu aariterinavaadu.

Alaage longanatuvanti gurraalani, yenugulani longadeesukuni vaatimeeda swaari cheyyagalige sakti unnavaadu. Prapanchamlo unna atikoddimandi atiradhulalo sresthudainavaadu. Yenni Astra-Satraalu telisinaa nishkaaranamgaa baana prayogam cheyyanivaadu.

Inni gunamulatho andarini santoshimpa cheyyagaligevaadu kanuka Raamudante Dasaradhudiki anta preeti.

Okanaadu Dasaradhudu, naaku antarikshamlo mariyu bhoomi meeda utpaatamulu(tokachukkalu, gulakaraalla varsham) kanipistunnaayi. Naaku vruddhaapyam vastondi. Inka nenu yentokaalam bratakanu. Andukani naaku priyaatipriyamaina, sakala gunaabhiraamudiki tondaragaa yuvaraajya pattaabhishekam cheseste prajalandaru santoshamga untaaru ani aalochinchi, Dasaradha mahaaraaju, tana mantrulani, itara raajulani, prabhutwa udyogulani, jaanapadulani,ayodhyaa pattanavaasulani modalaina vaarini pilichi pedda samaavesam yerpaatu chesaaru. Raamudiki tondara tondaragaa yuvaraajya pattabhishekam cheyyalane tondaralo Kekaya raajuki, Janaka mahaaraajuki kaburu pampaledu.

Dasaradha mahaaraaju kurchunnaaka, andaru tamaki yerpaatu chesina sthaanaallo kurchunnaaru, Appudu Dasaradhudu ilaa annaadu.

Idam sareeram Krutsnyasya charataa hitam


Paandhurasyaatapatrasya cchaayaayaam jaritam mayaa

Ee tellati godugu kinda konni vela samvatsaraala nundi kurchuni unnaanu. Ee tellati godugu kinda kurchuni undagaane naa sareeraaniki vruddhaapyam vacchesindi
 
Ippudu naa sareeram visranti korukuntundi. Andukani mudulokaalani saasinchagala saktivantudaina kumaarudu Raamudiki yuvaraajya pattaabhishekam cheddaamani anukuntunnaanu. Kaani, naa antata nenu teesukunna nirnayam khacchitamgaa undakapovacchu. Raamudu naa pedda kumaarudanna pakshapaata buddhitho nenu ee nirnayam teesukuni undacchu. Nenu nyaayaanyaaya vichaarana chesi undakapovacchu.

Ee simhaasanam meeda kurchune vaadu ee raajyaanni dharmabaddhamgaa paalinchaali. Prajalanu kanna biddalugaa chusukovaali. Raamudu pattaabhishekaaniki arhudu ani nenu anukuntunnaanu. Kaani, Raamudu alaantivaado kaado meeru vichaarinchandi. Nishpakshapaatamgaa raagadweshaalu lekundaa aalochinchi nirnayinchandi. Meerandaru kudaa Raamudu pattaabhishekaaniki arhudu ani anukunte, pattaabhishekam chestaanu. Meerandaru baagaa aalochinchi mee nirnayaanni cheppandi annaadu.

Akkadunna vaallandaru oke saari santoshamtho gattigaa," Dasaradha mahaaraajaa! meeru cheppina prapaadaaniki memu angeekaristunnaamu. Ventane Raamudiki yuvaraajya pattaabhishekam cheseyyandi. Raamudu pattaabhishekham cheyinchukuni, yenugu meeda yekki, tellati godugu kinda uregutunte, yeppudu chustaamaa ani maa manasulu yeduruchustunnaayi" ani vaarandaru arichina arupuki akkada unna antahpura praakaaram kadilipoyindaa annattugaa undi.
Ee maatalu vinna Dasaradhudu santoshinchi, vaallani oka maata adigaadu. Adentante, konni vela samvatsaraalugaa mee andarini kanna biddalugaa chusukuntu, dharmam tappakundaa paripaalana chesaanu. Ivvaala nenu Raamudiki yuvaraajya pattaabhishekam chestaanu ante meelo okkaru kudaa,

"Dasaradha! ippudu mee valla vacchina lotu yemiti. Konni vela samvatsaraala nunchi dharmam tappakundaa mammalni tandrilaa chusukunnaavu ani okadu analedu. Naa kodukuki yuvaraajya pattaabhishekham cheste chudaalani undannaaru. Nenu annaanani meeru annaaraa. Naa paalanalo lopaalu kanapaddaayaa. Naakanna goppa gunaalu Raamudilo kanapaddaayaa. Raamudu meeku yuvaraajugaa yenduku kaavaalo cheppandi" ani annaadu
 
Appudu andaru,

Raama satpurusho loke satyadharmaparaayanaha
Saakshaadraamaadwinirvrutto Dharmaschaapi sreeya sahaa

Ee samasta lokamlo Raamudu satpurushudu. Aayanaki Satyamu Dharmamu kaavaali. Annitiki minchi Dharmaanni, Lakshmini kalipi unchatam Raamuniki telusu annaaru.

Alaage Raamuni chuste pournami naati chandrudini chusinantha aahlaadamgaa untundi. Bhoomiki yentha orpu undo, Raamudiki anta orpu undi. Bruhaspatiki yenta buddhi undo, Raamudiki anta buddhi undi. Indrudiki yenta Sakti undo, Raamudiki anta sakti undi. Inni gunaalu unnaayi kanuka memu Raamudini raaju gaa korukuntunnaamu.
Alaage, Raamudu Lakshmanuditho kalisi yuddhaaniki velite viyajam chepattakundaa Raamudu raadu. Raamudu chaalaa kaalam yuddham chesi Ayodhyaki tirigi vaste, lopaliki velli santoshamgaa, aanandaalatho kaalam gadapadu. Aatana snaanam chesi ventane yenugo, radhamo yekki Ayodhyalo prati vaalla daggariki vacchi, mundu aayane palakarinchi, kusala prasnalu vestaadu. Prati intimundu nunchi velutu, kanapadda vaallandarini mundu taanu pilichi prasnistaadu. Yevarayyaa ilaa prasninche raaju. Atuvanti gunam nee kumaarudilo undi. Andukani aayana maaku yuvaraaju gaa kaavaali ani annaaru.

Alaage, Prajalu sukamgaa unte, tandri santoshinchinattu santoshistaadu. Mammalni tandrilaa yento premagaa chusukuntaadu.(prema= taanu anubhavinchakapoyinaa, tanavaaru anubhavistunte, vaaru anubhavinchina aanandaanni chusi aanandapadatam). Prajalaki yedanna kastam vacchipoyinaa, Raamudu maatram aa kastaanni taluchukuni baadhapadutune untaadu.

Asalu yemi teliyanatuvanti jaanapadulu, Sthrilu, pillalu, Raamudik yemi kaanatuvantivaallu roju gudilo Raamudu aarogyamgaa undaalani, aayana mammalni chakkagaa chudaali, aayana santoshamgaa undaali ani praardhistuntaaru. Andukani Raamudu maaku raajugaa kavaali Dasaradhaa, ani vaallandaru annaaru.
 
Vaalla maatalu vinna Dasaradhudu yento santoshinchaadu. Ee chaitra maasamlo pushyami nakshatramtho chandrudu kalisi unnappudu, Raamudiki pattaabhishekham chestaanu ani prakatinchaadu. Taruvaata Sumantrudini pilichi, Raamudini teesuku rammannaadu. Vasishtudini pilichi, pattaabhishekhaaniki yerpaatlu cheyyamannaadu. Appudu Vasishtudu akkada unna vaallani pilichi....

"Meeru ratnaalani siddham cheyyandi. Alaage tellati vastraalanu, pelaalani(maramaraalu), chaturanga balaalani, oka manchi yenuguni, tellati goduguni, nooru kumbhaalani, bangaaru kommulunna yedduni, poortigaa unnatuvanti puli charmaanni siddham chesi, veetannitini Dasaradha mahaaraaju agni gruham lo pettandi. Dwaaraalanu toranaalatho alankarinchandi. Gandham kalipina neellatho gadapalani kadagandi.

Dhoopam veyyandi. Paalu perugutho kalipi unna annaanni brahmanulaki pettandi. Prati inti meeda patakaalu yeguraveyyandi. Naatakaalu vesevaallani, Paatalu paadevaallani siddhamcheyyandi. Vesyalu alankarinchukoni raavaali. Vaallu anthahpuramlo rendava kakshya varake vacchi akkada nireekshinchaali.

Anni devaalayaallo pratyeka pujalu cheyinchandi. Abhishekhaalu cheyyandi. Podavaina kattulu pattukunna veerulani siddham cheyyandi" ani annaadu.

Sumantrudu Raamachandramurty ni aa sabhaki teesukuvacchaadu. Appudu Raamudu, nenu Raamavarmani vacchaanu ani cheppi, chevulu pattukuni tana sirassu Dasaradhudi paadaalaki tagilettu namaskaaram chesaadu. Raamudiki unna gunamulani chusina Dasaradhudiki addam lo tanani tanu chusukunnattu undi.
 
Appudu Dasaradhudu, Raamaa! naa yokka seelamunu telusukunna, goppa dharmamu kaligina, nirantaramu nannu anuvartinchedi ayina naa pedda bhaarya Kousalya kumaarudivi kanuka, alaage neeku goppa gunamulu unnaayi kanuka, neeku pattaabhishekham cheddaamani anukuntunnaanu. Neeku teliyanivi kaavu ee vishayaalu. Ayinaa okasaari vinu. Nuvvu raajuvayyaaka rendu vyasanaalu vastaayi. Avi mananni naasanam chestaayo. Kaavuna vaatini daggaraku raakundaa chusuko. Aa rendu vyasanaalu kaamamu mariyu krodhamu. (Kaamamu valana nishkaaranamga vetaadaali ane buddhi pudutundi. Judamaadaali ane buddhi pudutundi. Pagatiputa nidrapovaali ane buddhi pudutundi. Paradushanamulu verokari daggara kurchuni vinaali anipistundi. Pagati puta ani chudakundaa, sthreetho sambhogiddaam anipistundi. Madhyam taagaalanipistundi. Pagatiputa nrutyamu chudaalanipistundi, geetamulu vinaalanipistundi. Alaage krodhamu valana chaadilu cheppaali anipistundi, satpurushulani nirbandhinchaali anipistundi. Kapatamugaa verokarini champaalanipistundi, itarulu vruddhiloki vaste orvalenitanam vastundi. Itarulaloni gunaalanu doshaalugaa cheppaalanipistundi. Itarula dhanaanni apaharinchaali anipistundi. Avatalivaari manassu baadhapadettu maatlaadaali anipistundi, chetilo aayudham pattukuni avatalivaadini nishkaaranamgaa sikshinchaali anipistundi).

Raamaa, neeku pushyamii nakshatramlo pattaabhishekham chestaanu. Kaavuna ee rojuki velli upavaasam cheyyi annaadu Dasaradhudu.
 
Andaru vellipoyaaka Dasaradhudu kudaa vellipoyaadu. Antahpuraaniki vellaaka Dasaradhudu Sumantrudini pilichi, Raamudini malli teesukurammannaadu. Raamudu vacchaaka, Dasaradhudu ilaa annaadu," nenu jeevitamlo anubhavinchani sukham ledu. Ee sareeraaniki vruddhapyam vacchesindi. Yenno yagnyaalu chesaanu, pitru runam, devataa runam, rushi runam, ilaa anni runaalu teerchukunnaanu. Nenu cheyyavalasina pani yedannaa undi ante adi nee pattaabhishekhame. Meeru yendukinta tondarapadtunnaaru ani adugutaavemo. Naaku peedakalalu vastunnaayi. Ulkalu padutunnaatu. Ee sareeram maadipotundi ani benga padatamledu. Prajalu dikkulenivaaru kaakudadu. Andukani neeku tondaragaa pattaabhishekham chesestaanu. Neeku pattaabhishekham cheyyalane oka aalochana vacchindi. Aa aalochana maaripokamunde cheseyyaniy.

Bharatudu chaalaa manchivaadu. Ippudu menamaama ayina Yudhaajit daggara unnaadu. Bharatudu raaka munde neeku pattaabhishekham chestaanu. Oka manchi pani modalettagaane vighnaalu vastaayi. Nee snehitulandarini apramattamgaa undamanu. Sitammatho kalisi devatalanu prardhinchu. Darbhala(gaddi) meeda paduko" ani cheppi pampinchaadu.
Dasaradhudu Sumitrani chesukunnaa pillalu puttaledu kaabatti, yavvanamlo unna, soundaryaraasi, anni vidyalu telisina Kaikeyini vivaaham chesukunnaadu. Aa samayamlo Kekaya raaju, naa kuturiki neeku pillalu pudite vaallaki pattaabhishekham cheyyali ani adigaadu. Dasaradhudu appudu maata icchaadu. Andukani ippudu Kekaya raajuni pilavakundaane Raamudiki tondaragaa pattaabhishekham cheyyali anukuntunnaadu.
 
Raamudu anthahpuraniki vellu tana talli ayina Kousalyaa devi tho tana pattaabhishekham gurinchi cheppagaa, aavida chaala santoshapadindi. Sitamma, lakshmanudu yento aanandapaddaaru. Tana mitrulaki kudaa cheppaadu. Taruvaata Raamudu devatalaki havissulu icchi, migilina havissuni tinnaadu. (Upavaasam ante kadupu nindaa tineste kannu padipotundi kaabatti. kannu padiponanta saatvika aahaaram, sareeram nilabadataaniki kaavalasinantha tini, aa opika tho bhagavataaraadhana cheyyatam upavaasam. Annam tinadam maaneyyatam upavaasam kaadu).

Ayodhyaa nagaramanthaa chaala santoshamgaa unnadi.